Marcel Pheijffer mijmert rondom de feestdagen over de opzet van een stevig boek over fraude, boekhoudschandalen, witwassen en meer.

Discussie Column 21 december 2023

Een boek over fraude: suggesties?

Nog een paar dagen en dan is het Kerst, tien vrije dagen in het verschiet. Fijn om even afstand te nemen van werk en andere bezigheden. Tijd voor ontspanning en contemplatie. Nadenken over de toekomst, in plaats van het aanpakken van een nieuw dossier, het uitvoeren van commissiewerkzaamheden, het voorbereiden van een college, het schrijven van een column of het deelnemen aan een rechtszitting. Het is niet dat ik dat alles niet leuk meer vind, integendeel: Ik haal daar (gelukkig!) nog steeds voldoening uit.

Maar nu de jaren gaan tellen, ik ben net verjaard en 56 geworden, wordt het wel steeds meer zaak te bepalen waar de prioriteiten moeten worden gelegd. Ik heb namelijk niet de ambitie om tot mijn 67ste in de hoogste versnelling te blijven opereren, dat doe ik namelijk al vanaf mijn zeventiende, toen ik bij de Belastingdienst werd aangenomen. Dat heeft mij veel gegeven: prachtig werk, leuke collega's, eervolle benoemingen, spannende momenten, spraakmakende publicaties, hoogtepunten en een enkel dieptepunt, maar bovenal veel plezier.

De keuze voor het accountantsberoep heeft mij veel gebracht, de combinatie met een juridische opleiding nog meer. Met het schrijven van een proefschrift verdiepte ik het academisch spoor en begon ik te publiceren. Veel artikelen, een enkel boek en inmiddels meer dan achthonderd columns. Die laatste vaak gebaseerd op actuele kwesties en ontwikkelingen. Dat wil en zal ik graag blijven doen. Maar er knaagt daarbij iets…

Legacy

Ik zou namelijk graag iets nalaten. Voor het accountantsberoep, collega's en studenten. Want door hetgeen waarover ik schreef en schrijf loopt een belangrijke rode draad, namelijk aandacht voor onderwerpen zoals: fraude, boekhoudschandalen, witwassen en andere integriteitsinbreuken/onregelmatigheden. Onderwerpen waarover in het buitenland veel meer wordt geschreven dan in Nederland. Als mijn legacy zie ik een (stevig) boek voor me dat aan de genoemde thematiek is gewijd. Wellicht kan het boek uitgroeien tot iets dat in de accountantsopleiding kan worden gebruikt, wat voor mij de mooiste nalatenschap zou zijn.

Via deze column wil ik wat reacties uitlokken over de vraag of daar enige behoefte aan is en zo ja, wat potentiële lezers (maar ook de NBA) dan als vraagstukken zien. Zelf denk ik aan de volgende opzet.

1. Bespreking casuïstiek staat centraal.
2. Indeling in diverse categorieën:
   a. verslaggevings-/boekhoudfraude;
   b.  corruptie;
   c.  witwassen;
   d. greenwashing;
   e. crypto;
   f. kartelvorming;
   g. fiscaliteit;
   h. integriteitsonderzoeken;
   i. accountancysector (bijvoorbeeld: accon AVM, Baker Tilly en examenfraude);
   j. overig.
3. Aanvullend ook een hoofdstuk waarin het onderwerp discontinuïteit en bijpassende casuïstiek centraal staat.
4. Merendeels Nederlandse casuïstiek, maar internationale klassiekers kunnen niet ontbreken (niet-limitatief): Enron, Worldcom, Parmalat, Lehman Brothers, Madoff, Siemens en Wirecard.
5. Focus op de grotere kwesties, met een apart hoofdstuk voor zaken die vanuit het mkb bekend zijn.
6. Ambitie om ten minste dertig verschillende casussen te beschrijven.
7. Bespreking casuïstiek volgens een vast patroon:
   a. Beschrijving casus.
   b. Hoe is de casus aan het licht gekomen?
   c. Wat is het belangrijkste bewijsmateriaal (smoking gun)?
   d. Welke red flags waren er te signaleren?
   e. Welke rol had de accountant?
   f. Welke wet- en regelgeving speelt een rol?
   g. Wat is het oordeel van de rechter?
   h. Wat kunnen accountants van de casus leren?
   i. Overig.
8. Een theoretisch hoofdstuk, bijvoorbeeld gericht op: beschrijving fraude(vormen), de fraudedriehoek, frauderisico-analyse, witwassen, corruptie, forensische accountancy, witteboordencriminaliteit en organisatiecriminaliteit.
9. Een beschrijvend hoofdstuk aangaande wet- en regelgeving ten aanzien van fraude, corruptie en witwassen.
10. Een hoofdstuk over de meldplichten van de accountant, inclusief jurisprudentie.
11. Een beschouwend slothoofdstuk, waarin de lessen voor accountants worden opgenomen.

Reacties, suggesties, aanbevelingen

Als gezegd ontvang ik graag reacties op mijn vraag of er behoefte is aan dergelijk boek. Maar ook andere reacties, suggesties en aanbevelingen zijn welkom. Als reactie op deze site of naar mij per mail (m.pheijffer@nyenrode.nl). Het zal mij helpen bij het verder vormen van mijn eigen gedachten over een dergelijk boek, waarop ik mij tijdens de verlofperiode verder wil bezinnen.

Rest mij de lezers alvast fijne feestdagen, maar bovenal een goed, gelukkig en gezond 2024 toe te wensen.