Integriteit is geen jas die je af en toe aandoet, het is de ruggengraat van de accountant, meent Omar El Messaoudi.

Discussie Column 24 november 2023

Integriteit is geen jas

"Integriteit is het juiste doen terwijl niemand kijkt."

Iedere accountant kent de fundamentele beginselen, genoemd in de VGBA. Artikel 2 stelt: Om invulling te geven aan zijn verantwoordelijkheid als accountant om te handelen in het algemeen belang, houdt de accountant zich aan de fundamentele beginselen: professionaliteit, integriteit, objectiviteit, vakbekwaamheid en zorgvuldigheid en vertrouwelijkheid.

Ik wil met name stilstaan bij het beginsel integriteit. Ik zie dat beginsel namelijk als de ruggengraat van een accountant. Eigenlijk van elk mens. Zonder integriteit wordt het een puinhoop. Ieder mens met verstand en het hart op de goede plek kan dat beamen. Artikel 6 geeft aan dat integriteit voornamelijk betekent dat de accountant eerlijk en oprecht handelt. Twee prachtige karaktereigenschappen. Je bent eerlijk en oprecht in elke situatie. Het kan niet zo zijn dat je op kantoor of bij de klant eerlijk en oprecht bent, om vervolgens in het weekend alles overboord te gooien. Het kan ook niet zo zijn dat je de integriteit van een klant toetst, terwijl je zelf aan examenfraude deelneemt. Dat is gek toch? Integriteit is niet een jas die je af en toe aandoet naar gelang het weer. Integriteit is je ruggengraat. Je kunt niet zonder. Verlies je je integriteit, dan verlies je ruggengraat. En wij weten allemaal wat dat betekent. Toch?

In de standaarden is netjes uitgewerkt hoe een accountant moet handelen wanneer zich niet-integere casussen voordoen in zijn of haar werk. Wij erkennen en weten ook allemaal dat diezelfde integriteit wordt nagestreefd buiten de kantoormuren om. Daarvoor hoef je geen standaarden te hebben. Of je nu thuis bent, in de supermarkt staat of een potje gaat padellen: Integriteit neem je overal met je mee. Vertrouwen, had Limperg het altijd over, vergaar je door eerlijk en oprecht te handelen.

Tot zover helder, denk ik. Waarvan je dan stijf achterover valt, is de houding die wordt aangenomen wanneer zich een oorlog, conflict of catastrofe voordoet. Het gaat dan even niet om cijfertjes, maar om mensenlevens. Het morele kompas lijkt plots een error te hebben. Ik behandel in dit stuk geen politieke kanten, noch ga ik diep op details in. Ik wil ook niet een bepaald beeld erdoorheen duwen. Iedereen weet wat er nu gaande is in de wereld. De een heeft wat meer meegekregen dan de ander. Wat ik wel wil behandelen, is de eerder aangehaalde houding die wordt aangenomen wanneer zich een oorlog, conflict of catastrofe voordoet. Ik begin daarbij met de volgende vraag, die ieder voor zichzelf kan beantwoorden: Ben je integer, als feiten en geverifieerde bronnen aantonen dat beeld A van een oorlog, conflict of catastrofe de waarheid is en je tóch bewust kiest voor beeld B?

Hier is logischerwijs maar één antwoord op en dat is nee. Je bent dan niet eerlijk en oprecht bezig. Je ziet en voelt aan alles dat beeld A correct is en tóch kies je voor beeld B. Dat betekent dat integriteit door zo'n persoon niet als ruggengraat wordt gezien, maar als een jas. Die jas wordt aangetrokken wanneer de betrokken persoon zich comfortabel wil voelen. Hoe comfortabel zit een jas als je geen ruggengraat hebt?

Wij hebben met zijn allen voor dit mooie beroep gekozen vanwege de vertrouwensrol die wij kunnen vervullen. We kennen allemaal de eerder genoemde fundamentele beginselen en leven deze na. In elke situatie! We hebben scherpe standaarden, mooie dialogen en grootschalige evenementen en campagnes, om die beginselen hoog in het vaandel te houden. Als het om cijfers, protocollen, bedrijfsculturen en processen gaat, dan ademen wij de fundamentele beginselen. Wij zijn één met integriteit.

Hoe zit het als het om mensenlevens gaat? Wat vind je ervan als een accountant integer optreedt bij een klant door een frauduleuze handeling niet te accepteren, terwijl diezelfde accountant bewust een onwaar beeld van een oorlog, conflict of catastrofe aanhangt?