Bedrijven liegen over hun ESG-prestaties en consultants maken ESG-claims die niet door onderzoek worden ondersteund. Dat ondermijnt de klimaattransitie en kan beter vandaag dan morgen worden gestopt, aldus Jan Bouwens. Het is een spel dat de leugenaar vandaag geld oplevert en waar de maatschappij als grote verliezer achterblijft.

Discussie Column 05 april 2022

Liegen over ESG ondermijnt klimaattransitie

In met name de rijke landen proberen we bedrijven ertoe te bewegen te rapporteren over hun bijdrage aan het milieu (Environment), de samenleving (Social) en Goed Bestuur (Governance). In de USA lopen de gemoederen hoog op nu de SEC hiervoor recent voorstellen uitbracht.  De ESG maatstaven worden langzaam maar zeker in standaarden vastgelegd. Commissaris Hester Peirce van de SEC is onmiddellijk fel van leer getrokken tegen de voorstellen van haar eigen bestuur.

Binnen de EU wordt eveneens gewerkt aan de infrastructuur waarin wordt vastgelegd hoe wordt gerapporteerd, maar ook wie de beoogde firma's zijn om de rapportages te attesteren. Er gaan daar geluiden op om attestatie door accountantskantoren nadrukkelijk te verbieden, met het oog op het voorkomen van conflicts of interest en mogelijke marktconcentratie.

Recente bevindingen van Baruch Lev en collega's aangaande bedrijven met grote belangen in Rusland geven belangrijke aanwijzingen voor ESG-manipulaties. Daartoe onderzochten zij de Refinitiv-database, waarin door bedrijven gerapporteerde ESG-prestaties worden verzameld en omgezet in ESG-scores tussen 1 en 100.

Bedrijven met substantiële activiteiten in Rusland  scoren een ESG-cijfer van 78 op 100, terwijl de gemiddelde ESG-score van alle andere niet-financiële Europese bedrijven van vergelijkbare omvang (bedrijven met een omzet van meer dan twee miljard dollar) in de Refinitiv-database gemiddeld 64 scoren. De gemiddelde score van de in Rusland investerende groep scoort op 'S' (de sociale dimensie) 81, terwijl de vergelijkingsgroep op 68 uitkomt. In termen van mensenrechtenprestaties (sub-component van de sociale dimensie) scoren bedrijven die profiteren van Russische activiteiten 84, terwijl de vergelijkingsgroep op 67 uitkomt.

De hogere ESG-scores worden verondersteld een indicatie te zijn van meer maatschappelijk verantwoord ondernemingsgedrag. Europese bedrijven met substantiële dochterondernemingen in Rusland presenteren zich dus als aanzienlijk meer 'verantwoordelijk', zowel in het algemeen (op basis van ESG) en binnen de sub-dimensies 'sociaal' en 'mensenrechten', dan vergelijkbare Europese bedrijven met nul of meer beperkte Russische activiteiten in de periodes voorafgaand aan de recente invasie.

De onderzoekers stellen voorts vast dat de bedrijven met een algemene hoge ESG-score zeer traag reageren op de inval van Rusland. Dit roept de vraag op of ESG-scores wel van nut zijn om over een bijdrage aan de maatschappij te informeren. Het antwoord is helaas NEE. Het blijkt dat de hoogte van de ESG-score geen enkel verband houdt met de kans dat de betrokken bedrijven hun vertrek uit Rusland aankondigen. Dit betekent dat een belegger die aandelen kiest op basis van ESG-scores, in de veronderstelling dat het geld waarschijnlijk meer maatschappelijk verantwoord bedrijfsgedrag bevordert, er niet op kan vertrouwen dat zulks het geval is.

ESG-cijfers worden ook gebruikt als middel om aansluiting te vinden bij een 'hoger' doel. Een recent voorbeeld van een studie naar diversiteit werd door Tom Gossling aangehaald als een voorbeeld van hoe zo'n studie valse claims maakt.  De studie vergelijkt beloningspraktijken van bestuurders en indicatoren voor koolstofreductie. De auteurs claimen dat betere scores in diversiteit hand-in-hand gaan met het stellen van hogere klimaatdoelstellingen in de beloning van bestuurders en dat deze vervolgens leiden tot meer klimaat-gerelateerde actie. In de studie wordt de volgende conclusie getrokken: "De gegevens laten zien dat er verschillende hefbomen zijn [om klimaatactie te versnellen], zoals een grotere geslachts- en leeftijdsdiversiteit in de raad van bestuur, effectiever klimaatbeheer en klimaat gerelateerde beloningen."

Het is een typische studie uit consultancykantoren waar peer reviews worden overgeslagen. Hoe goed ook bedoeld, de studie bruuskeert academische standaarden. Ten eerste zijn er geen correcties voor branche of geografie. Europese bedrijven hebben een grotere geslachtsdiversiteit en ondernemen meer klimaatactie. Deze verschillen treden deels onder meer op vanwege maatschappelijke druk, vooruitstrevende overheidsregulering en tussenkomst van aandeelhouders. Het is daarom waarschijnlijk dat maatschappelijke druk, regelgeving en het aandeelhoudersklimaat leiden tot meer diversiteit en meer klimaatactie, in plaats van dat diversiteit klimaatactie stimuleert.

Ten tweede wordt de waarschijnlijkheid van omgekeerde causaliteit genegeerd. Bedrijven met een duidelijk plan, betrouwbare prestatiemaatstaven en doelen voor CO2-reductie zullen deze doelen veel vaker opnemen in de beloning van bestuurders, dan bedrijven zonder dergelijke doelen en maatstaven. Met andere woorden, het is waarschijnlijk dat het bestaan ​​van een plan leidt tot doelstellingen voor de beloning van bestuurders, in plaats van dat doelstellingen voor de beloning van bestuurders leiden tot het bestaan ​​van een plan.

Bij nader inzien lijden veel van dergelijke onderzoeken aan dezelfde fundamentele fouten: gebrek aan correctie, correlatie gelijk stellen aan causaliteit en het negeren van het optreden van omgekeerde oorzaak-gevolg-relaties.

Valse ESG-cijfers en ondeugdelijke analyses ondermijnen het vertrouwen in ESG op lange termijn volledig. De valse claims komen altijd uit, zoals dat nu gebeurt met de bedrijven die in Rusland veel belangen hebben. Met mijn kritiek wil ik niets afdoen aan het belang van diversiteit. Maar we weten uit de literatuur dat effecten vaak lang op zich doen wachten, terwijl in ondeugdelijk onderzoek vaak onmiddellijke verbanden worden verondersteld; zulke uitkomsten zijn eenvoudig in de werkelijkheid onbestaanbaar! Ondeugdelijk 'onderzoek' dat zonder review (= een audit naar betrouwbaarheid en validiteit van cijfers) van wetenschappers de wereld in wordt geholpen, zal worden ontmaskerd en zal leiden tot wantrouwen in alle cijfers die door bedrijven worden geproduceerd.

Het is heel belangrijk dat consultancykantoren onmiddellijk stoppen met claims die door hun onderzoek niet kunnen worden ondersteund (zie ook het werk van Alex Edmans) en dat bedrijven stoppen met ESG-rapportages, tenzij de validiteit en betrouwbaarheid ervan kan worden geattesteerd. Met de huidige gang van zaken wordt de klimaattransitie ondermijnd in plaats van bevorderd. Gossling verwijst naar in dit verband naar BSG, Bull Shit Gaming. Het is inderdaad een spel dat de leugenaar kortetermijnwinst oplevert, terwijl het de maatschappij met een langetermijnverlies opzadelt!