Arjan Brouwer deed de kennistoets en pleit voor een volgende editie gewijd aan verslaggeving.

Discussie Column 13 december 2022

Operatie geslaagd?

Zoals veel accountants heb ik een aantal weken geleden de kennistoets weer gedaan. Veertig vragen over VGBA, ViO, Wta, Bta, NVKS en de NV COS. Ik moet toegeven dat ik het altijd weer een beetje spannend vind als ik er aan begin en het ook altijd weer nuttig is om aan de hand van veertig vragen virtueel door de wet- en regelgeving te 'bladeren'.

Accountants moeten specialisten zijn op het gebied van controleren en daar hoort een goede kennis van de relevante standaarden bij. En omdat er niet velen zullen zijn die alle bepalingen uit hun hoofd kennen, is het ook goed om accountants met regelmaat aan te zetten tot het raadplegen van de standaarden. Voor veel accountants is dat niet vanzelfsprekend en ik vind het verschil met bijvoorbeeld juristen op dat gebied opvallend.

Wat me ook opvalt is dat we sinds de invoering inmiddels een aantal kennistoetsen verder zijn en dat de door de NBA getoetste kennis tot nu toe vooral over controlestandaarden gaat. Het belang van kennis van de controlestandaarden is evident, maar voor het uitvoeren van een goede controle is meer nodig dan dat. Vanuit mijn professionele hobby kan ik het natuurlijk niet laten om dan te wijzen op de verslaggevingsregels.

Controleren is, kortgezegd, toetsen aan een norm. En om goed te controleren moet je dan, naast kennis van het proces hoe wordt gecontroleerd, ook de norm kennen waaraan moet worden getoetst. Detailcontroles om de afgrenzing van de omzet te controleren hebben weinig zin als je niet eerst op basis van de contracten, standaardvoorwaarden en verslaggevingsregels bepaalt wanneer de omzet zou moeten worden geboekt. Controle van de realiseerbare waarde die bij de impairment test is bepaald, vereist een goed begrip van de eisen die RJ 121 of IAS 36 daaraan stelt. Zo kan een perfect uitgevoerde berekening die echter op een te hoog niveau is uitgevoerd, toch tot een materiële fout in de jaarrekening leiden.

Het belang van een goed begrip van de verslaggevingsregels wordt overigens ook in de controlestandaarden onderkend. Zo geeft NV COS 315(R) aan dat de accountant inzicht moet verwerven in het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving en dient te evalueren of de grondslagen voor financiële verslaggeving van de entiteit passend en consistent zijn met dat stelsel. Ook NV COS 540(R) benadrukt dat de accountant moet vaststellen dat de relevante vereisten van het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving op passende wijze zijn toegepast; niet alleen bij het maken van de schatting, maar ook bij de toelichting ervan.

Indirect zou een goede naleving van de controlestandaarden daarmee natuurlijk ook moeten zorgen voor goede jaarrekeningen, maar ik zou hier, niet geheel objectief, toch een klein pleidooi willen houden voor een volgende kennistoets die is gewijd aan verslaggeving. Want de nadruk die al heel lang ligt op de uitvoering van het controleproces en de documentatie daarvan, brengt het risico met zich mee dat we het einddoel uit het oog verliezen: goede, informatieve en betrouwbare jaarrekeningen en bestuursverslagen. Want terugkijken op een procedureel goed uitgevoerde operatie is mooi, maar niet als de patiënt is overleden.