Na de onthullingen over The Voice durfde Arnout van Kempen voor het eerst zijn eigen ervaringen te delen. In een extra column geeft hij tien lessen voor de werkomgeving.

Discussie Column 25 januari 2022

Wat misbruik mij leerde over een veilige werkplek

Ik ben nu 52. Pakweg 45 jaar geleden werd ik als klein kind aangerand en volgens de scherpe definitie van de wet ook verkracht door een pedofiele huisvriend van mijn ouders. Naar aanleiding van de reactie van John de Mol op het schandaal rond The Voice (u weet wel, die storm die alweer aardig aan het bedaren is) deed ik voor het eerst mijn verhaal op LinkedIn.

Sindsdien heb ik van mijn ouders gehoord dat zij van het begin af wisten dat die huisvriend pedofiel was (1). Hij had hen bezworen nooit iets te doen dat kinderen niet wilden (2). Zij lieten hem dus veelvuldig en langdurig met mij alleen. Ze zijn nooit komen kijken of dat wel goed ging (3). Ze hebben toen, en in de 45 jaar daarna, nooit iets aan mij gemerkt (4) en ook nooit iets aan mij gevraagd (5). Ik heb 45 jaar niets gezegd, niet alleen uit schaamte (6), omdat ik me totaal alleen voelde (7), maar ook omdat ik geen slachtoffer wilde zijn (8). Nadat ik mijn verhaal op LinkedIn deed waren de reacties vrij massaal positief, niemand liet me slachtoffer voelen (9). Sterker, binnen een paar dagen hoorde ik vergelijkbare ervaringen van andere mensen, die hiervoor nooit iets lieten merken (10).

Ik wil graag tien lessen voor uw eigen werkomgeving met u delen. En ja, die lessen gelden voor mij evenzeer.

1. Mensen zijn geen heiligen. Er zijn mensen die seksuele grenzen overschrijden. Maar ook mensen die pesten op het werk. Die discrimineren. Racisten. Homofoben. U weet dat, tenzij u uw hele leven al onder een steen leeft.
2. U kunt er voor kiezen actief de ruimte die dit soort mensen krijgt te beperken. Geeft u ze de ruimte, dan zullen ze daar misbruik van maken, welke mooie verhalen ze u ook vertellen.
3. U kunt niet alles voorkomen. U kunt er wel voor zorgen dat u actief op zoek gaat naar misstanden, zodat u tenminste alles doet om uw collega's en medewerkers het veilige gevoel te geven dat u over ze waakt.
4. Slachtoffers doen er alles aan om niet te worden gezien. Doet u zelf niets, dan kunt u zich heel lang wijsmaken dat er in uw organisatie niets gebeurt.
5. Slachtoffers iets vragen geeft u een dubbele kans. Het vergroot de kans dat u ontdekt dat er iets mis gaat in uw organisatie en het geeft slachtoffers het gevoel dat u ze wilt horen.
6. Waar daders schaamteloos zijn, zijn slachtoffers dat niet. Het is, hoe irrationeel ook, enorm beschamend om pesterij, racisme, seksuele intimidatie te ondergaan.
7. Als zoiets je overkomt, voel je je totaal alleen. Je ondergaat, maar het alleen zijn verlamt ook.
8. Ieder mens is méér, veel meer, dan haar of zijn slachtofferschap. Het is volstrekt normaal dat je niet wilt dat mensen naar je kijken als slachtoffer, maar als collega, werknemer, iemand met succes, iemand die presteert. Je wilt waardering, geen medelijden.

En als je zelf dat soort ervaringen hebt:

9. Heel veel mensen zijn veel aardiger, meelevender, begrijpender dan je je kunt voorstellen. De aanrander, verkrachter, pester, racist, homofoob etc. kan je doen denken dat de mensheid niet deugt. Maar heel erg veel mensen deugen wel en zijn respectvol en meelevend, helpend, als je je verhaal doet.
10. Je bent niet alleen. Dat is pijnlijk voor omstanders om zich te moeten realiseren. Maar voor jou, als slachtoffer, is het goed om te weten. Zoals jij, zijn er heel veel.

Ik ben slachtoffer. Van het misbruik 45 jaar geleden heb ik geen bewuste trauma's, hoewel het me ongetwijfeld ook heeft gevormd tot wie ik nu ben. Maar ik ben vooral slachtoffer van de stilte die ik mezelf heb opgelegd, van de schaamte, van een omgeving die niets zag, niets deed, niets vroeg, maar donders goed wist, had moeten weten, of had kunnen weten dat ik groot risico liep.

Ik heb geleerd voor mezelf te zorgen en ik heb het allemaal genoeg verwerkt om er geen dagelijkse last van te hebben. Maar mocht u mij een plezier willen doen, doe dan iets met de lessen die ik heb geleerd in uw eigen organisatie. Ga actief op zoek naar slachtoffers, maak uw organisatie tot een veilige werkplek en vooral: Maak uzelf niet wijs dat het wel goed zit.