Een echt multiculturele organisatie bestaat niet uit Jan-Kees, Fatima en Aziz die allemaal in hun Audi, luisterend naar André Hazes, naar hun werk komen, stelt Arnout van Kempen.

Discussie Column 21 mei 2021

Never the twain shall meet…

Oh, East is East, and West is West, and never the twain shall meet,
Till Earth and Sky stand presently at God's great Judgment Seat;
But there is neither East nor West, Border, nor Breed, nor Birth,
When two strong men stand face to face, though they come from the ends of the earth!

(Rudyard Kipling, 1889) 

De eerste twee regels van dit vrij beroemde gedicht schijnen nogal eens racistisch te worden begrepen, maar de werkelijkheid is precies andersom. Kipling schrijft in feite: het oosten (Azië) en het westen (Europa) liggen geografisch nu eenmaal een eind uit elkaar en dat blijft zo. Maar als "twee sterke mannen", ofwel twee gelijkwaardige en volwaardige mensen, elkaar ontmoeten, dan vervalt ieder onderscheid van geboortegrond, van land van herkomst, van ras, van klasse.

Zonder het opgezocht te hebben heb ik de laatste tijd wat te maken gekregen met de discussies over diversiteit en inclusie. Vanwege een verhaal dat ik mocht houden bij de NBA over Brenda Westra. Vanwege een student uit Den Haag, die vanwege zijn Arabisch klinkende naam moeite had een baan te vinden en die ik daarbij geholpen heb. Vanwege stukjes die ik wel eens op LinkedIn schrijf.

Ik zal maar meteen eerlijk zijn: voor mij zijn inclusie en diversiteit zo vanzelfsprekend dat ik er nooit activistisch over ben geweest. Opgegroeid in een Opzij-lezend vrouwengezin in de jaren zeventig en tachtig is mijn vermogen vrouwen vooral seksueel te bezien niet helemaal tot ontwikkeling gekomen denk ik. En ook het idee dat mensen andere kwaliteiten hebben omdat ze een bepaald 'ras', religie of huidskleur hebben, komt mij zo intens bizar voor, dat het me niet goed lukt te denken in termen als 'de vrouw' of 'de homo'.

Mijn beperking is dat ik denk dat mensen vooral individu zijn en dat we elkaar aanvullen of ons onderscheiden op basis van wat er tussen de oren zit, niet tussen de benen, en evenmin door de hoeveelheid pigment in de huid. Als een collega een fijne of juist beroerde collega is, speelt zijn of haar voorkeur voor met welke partner hij of zij zich horizontaal vermaakt gewoon geen enkele rol. Ik hoef het niet te weten en als ik het toevallig wel weet, zegt het me niets. Dat is allemaal biologie, en het zal wel.

Met religie en cultuur is dat iets anders, hoewel ik daar ook lang gedacht heb dat het geen rol speelde. Door recente gesprekken met steeds meer accountants met een moslim-achtergrond uit diverse culturen, ben ik me gaan realiseren dat wat je vanuit je culturele achtergrond meekrijgt echt iets anders is dan biologisch verschil. En dat geldt natuurlijk ook op de culturele kant van de biologie.

Wat me ook is gaan opvallen, en ik mag daar absoluut om uitgelachen worden dat ik dat niet eerder zag, is dat 'inclusiviteit' bij veel organisaties betekent: hartstikke leuk dat je vrouw, homo of moslim bent. Blijf dat vooral. Maar gedraag je wel graag als een heteroseksuele atheïstische of vaag-christelijke man, want dat kennen we en daar voelen we ons prettig bij.

Zo heb ik bestuurders van accountantskantoren, waarover docenten me vertellen dat die kantoren 'allochtone' stagiairs weigeren, overtuigd zien beweren dat bij hen culturele achtergrond geen enkele rol speelt.

Ik geloof die bestuurders op hun woord, echt moeiteloos. Maar ik ben wel bang dat ze nog niet ontdekt hebben wat ik hiervoor benoemde: een echt multiculturele organisatie bestaat niet uit Jan-Kees, Fatima en Aziz die allemaal in hun Audi, André Hazes luisterend naar hun werk komen, waar ze allemaal leren te zijn zoals Nederlandse blanke accountants vinden dat goede accountants zijn.

Je begint pas multicultureel te worden als je Aziz niet leert hoe hij meer Jan-Kees kan worden, maar als je de sterke kanten van Aziz tot bouwsteen van je organisatie maakt, naast de sterke kanten van Jan-Kees en Fatima.