Als de accountant hoge agency-kosten constateert in de gecontroleerde onderneming en ziet dat ESG-factoren voor de toekomst van belang zijn, wat dan? Jeffrey Bekkerin over korte- en langetermijndenken.

Discussie Column 06 april 2021

Kortetermijndenken van bestuurders is een probleem voor continuïteit

Agency-kosten komen voort uit interacties tussen het management, dat namens de organisatie bevoegd is om beslissingen te nemen, en de eigenaren daarvan. Er kan belangenverstrengeling ontstaan tussen beide partijen of binnen een partij, die gepaard gaan met hoge kosten voor de organisatie. Dat uit zich vaak in een gebrek aan slagvaardigheid, bijvoorbeeld omdat er geen beslissingen worden genomen over belangrijke zaken. Dit kan de organisatie verlammen en daarmee de mogelijkheid tot waardecreatie. De hoogte van de agency-kosten vormt een belangrijke ‘red flag’, omdat die de toekomst van een bedrijf negatief kan beïnvloeden.

Hoge agency-kosten kunnen een belangrijke reden zijn dat aandelen van een bedrijf worden ondergewaardeerd, maar het zegt ook iets over de continuïteit. Zeker nu we leven in onzekere tijden, waarin het belangrijk is om een duidelijke visie te hebben op de toekomst. Er kan bijvoorbeeld een conflict zijn tussen de aandeelhouders en het managementteam, of tussen aandeelhouders onderling, over de te varen koers. Misschien vindt de ene partij dat sturen op ESG-factoren (environmental, social & governance) of duurzaam ondernemen meerwaarde kan toevoegen op de langere termijn, wat tegelijk ook extra investeringen vergt. Terwijl de ander juist graag wil dat de beschikbare middelen op korte termijn worden gebruikt om dividend uit te keren of leningen af te lossen. Er valt voor beide wel iets te zeggen; de keuze geeft inzicht in de intenties van de onderneming en de aandeelhouders: zijn die op de korte of lange termijn gericht?

Voor de jaarrekening maakt het allemaal niet uit, zolang de keuze daarin maar goed wordt verwerkt. De keuze om (nog) niet voor ESG te kiezen, brengt op korte termijn de financiële continuïteit niet in gevaar. ESG is immers nog niet volledig omarmd door de meeste aandeelhouders en andere stakeholders. Dus voor nu is er nog niet veel aan de hand. Daarnaast gaat de continuïteitsbeoordeling ook niet verder dan een jaar, wat het kortetermijndenken dan ook niet in de weg staat. Iets wat bovendien voor velen ook een gevolg is van de crisis waarin we verkeren, maar wat niet past als we willen bouwen aan een solide toekomst op langere termijn.

ESG (of duurzaam ondernemen) is daarnaast bezig aan een onstuitbare opmars. Het is een kwestie van tijd en dan is het in het geheel niet meer weg te denken. Er gaan al geluiden om het te verankeren in wet- en regelgeving. Juist daarom is het nu al belangrijk om te investeren in de toekomst. Want als je dat niet doet, dan heb je straks wel degelijk een continuïteitsprobleem.

Als gezegd kunnen hoge agency-kosten leiden tot een gebrek aan slagvaardigheid, het verlammen van de organisatie en daarmee een ‘red flag’ voor de accountant. Als je als accountant constateert dat er hoge agency-kosten zijn in de onderneming die je controleert en dat ESG-factoren voor de toekomst van de onderneming van belang zijn, wat doe je dan? Het zou tenminste vragen moeten oproepen over de continuïteit. Wat ga je daarmee doen? Niets doen lijkt mij geen optie. Immers:  accountants hebben een stevige verwachting gecreëerd dat zij het gevaar voor discontinuïteit melden aan deelnemers in het maatschappelijk verkeer.

Dit jaar is continuïteit een verplicht PE-onderdeel en ik hoop (en verwacht) dat in het kader daarvan ook wordt ingegaan op het onderwerp governance en continuïteit. Continuïteit gaat namelijk niet alleen maar over het volgen van de juiste strategie, over het krijgen van extra krediet of over het tijdig toepassen van technologische ontwikkelingen en alles dat te maken heeft met innovatie. De continuïteit komt ook in gevaar als er sprake is van belangenverstrengeling tussen aandeelhouders en managementteam, of tussen aandeelhouders onderling. Vaak heeft dit op korte termijn geen grote consequenties, maar blijkt pas op lange termijn de impact ervan voor de buitenwereld.

De vraag is of we ons dit als accountants in de praktijk wel voldoende realiseren. Zijn we zelf ook niet teveel op de korte termijn gericht? Misschien moet de accountantsverklaring ook een langetermijnstrekking krijgen, in plaats van maar een jaar vooruit te kijken?