Bij de snelle invoering van de NOW-regeling zijn bewust uitvoerings- en controlerisico's genomen. De NBA werkt hard aan aanpassingen om straks de afrekening in goede banen te leiden, aldus voorzitter Marco van der Vegte.

Discussie Column 28 april 2020

Niet uit angst, maar uit kracht

Het was alweer even geleden dat ons beroep de voorpagina van het FD haalde. Tijdens deze coronacrisis laten accountants immers vooral zien wat hun expertise waard is, voor ondernemingen in zwaar weer. Ze geven steun bij de vele vragen waar organisaties mee worstelen, in een periode waarin onze economie onverwachts ongekende klappen krijgt. Een cruciale rol met maatschappelijke meerwaarde.

We mogen blij zijn met de steunmaatregelen van het kabinet en de gezonde uitgangspositie van ons land op het moment dat de crisis toesloeg. Hoewel er inmiddels gedoe over ontstaat, heeft de NBA veel waardering voor de snelle totstandkoming van de NOW-regeling, die keihard nodig is. 'Simpel en stupid' was het uitgangspunt: snelheid voor alles, de details komen later.

Bij die snelle invoering zijn bewust uitvoerings- en controlerisico's genomen, omdat hulp dringend nodig was. Heb je een jaar de tijd, dan kun je een perfecte regeling schrijven die rekening houdt met alle risico's en scenario's. Maar die tijd was er niet. Het was belangrijker om werknemers inkomenszekerheid te geven.

Inmiddels is duidelijk dat er de nodige hobbels moeten worden genomen. Niet iedereen wordt meteen passend geholpen, dus is er kritiek vanuit ondernemers. En daarnaast zijn er geluiden over mogelijk misbruik of over grotere marktpartijen die een beroep op de regeling doen en dat alles zorgt voor maatschappelijke verontwaardiging. Het voedt de onrust; ook onder onze leden, die vrezen de zwarte piet toegespeeld te krijgen als het UWV straks de afrekening maakt en toetst. En dus haalt het accountantsberoep weer de krant.

Laten we de rolverdeling voor ogen houden. De overheid, meer specifiek het ministerie van SZW, kiest voor snelle invoering van een regeling, wat gevolgen heeft voor de praktische uitvoerbaarheid en controleerbaarheid ervan. De ondernemer kiest er vervolgens voor om er wel of niet aan deel te nemen. Daarbij laat hij of zij zich leiden door het belang van de onderneming en het behoud van werkgelegenheid, maar hopelijk ook door een moreel kompas dat maakt dat een aanvraag alleen dan wordt gedaan als die echt nodig is. En vervolgens is er de accountant, die het gebruik van de regeling toetst, en het UWV dat de afrekening checkt en opmaakt.

Verschillende rollen in een keten, waarvan de accountant er een is. Het is prima om tijdig een signaal af te geven dat de accountant niet moet worden aangesproken op de (politieke) keuzes in de regeling, of op de morele keuzes van de ondernemer die er gebruik van maakt. Maar laten we deze zo broodnodige regeling wel omarmen. Minister Koolmees van SZW is gevoelig voor de signalen, weten wij als NBA, maar wil wel dat de regeling uitvoerbaar blijft. En als gezegd: dat is ook keihard nodig.

Inmiddels liggen er voorstellen voor een aanpassing en voert de NBA intensief overleg met SZW en UWV over uitwerking en toetsing. Neemt dat alle risico's weg? Nee, maar baanzekerheid gaat nu even voor. Misbruik is niet te voorkomen, al kun je zaken achteraf (deels) repareren, onder andere via een toetsing door accountants. Maar risico's op fraude door te schuiven met omzetten, werknemers of interne verrekenprijzen zijn niet altijd goed te detecteren.

Tegelijk doen wij onze uiterste best om die risico's te beheersen. Een werkgroep, met daarin onder andere Carel Verdiesen, Peter Eimers, Dirk ter Harmsel, Arjan Brouwer en Diana Clement, komt binnen een paar weken met een voorstel voor een nieuwe, praktisch toepasbare standaard. Ook is voorgesteld om speciaal voor deze regeling met nieuwe verklaringen te komen, om te voorkomen dat een veelvoud ontstaat. Nieuwe producten die voor de minister en voor anderen glashelder maken wat de maatschappij wel en niet van accountants mag verwachten. Eén voor de assurance markt en één voor de non-assurance markt.

Als NBA zitten we er dus bovenop en werken we hard aan de aanpassingen die nodig zijn om straks de afrekening in goede banen te leiden. Maar laten we voor nu focussen op de regeling zelf en de ondersteuning van ondernemers in nood. Niet reageren vanuit angst voor risico's, maar vanuit onze kennis en kracht. Omdat Nederland juist nu moet kunnen rekenen op zijn accountants.