Inzichten vanuit andere disciplines kunnen verrijkend zijn. Daarom raadt Marcel Pheijffer accountants van harte aan om nevenactiviteiten te vervullen die zorgen voor verbreding van de blik.

Discussie Column 14 februari 2020

Accountants kunnen nuttig worden ingezet in het juridisch domein

Als accountant en jurist kan ik intellectueel van twee walletjes eten. Zo mocht ik mij op verzoek van de NBA als lid van de Monitoring Commissie Accountancy de afgelopen jaren nadrukkelijk verdiepen in de accountancysector. Met name het bijdragen aan het opstellen van aanbevelingen die beogen de sector meer toekomstbestendig te maken, vormde een uitdaging.

Mijn juridische bagage gebruik ik in onderzoeken naar fraude, witwassen en faillissementen. Of bij de analyse van casuïstiek op deze terreinen. Zo schreef ik onlangs een column in het FD over de corruptie-affaire bij Airbus. Deze vliegtuiggigant is juridisch in Nederland gevestigd. Het doorlezen van de honderden pagina's openbare informatie van de Amerikaanse, Engelse en Franse autoriteiten beveel ik iedere accountant aan. Sterker: het zou verplichte kost in de accountantsopleiding moeten zijn.

De juridische bagage komt goed van pas bij mijn werkzaamheden als arbiter bij het Nederlands Arbitrage-Instituut, als raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof Den Haag, als lid van de Beroepscommissie van NOAB en bij de Beroepscommissie van de KNVB. Activiteiten waarvoor ik, net als het lidmaatschap van de Commissie Toezicht Financiering Politieke Partijen, overigens primair ben gevraagd vanwege mijn achtergrond als accountant.

Ik kan accountants dergelijke nevenactiviteiten aanraden. Het zorgt voor verbreding van de blik en het denkkader. Inzichten vanuit andere disciplines - dat beperkt zich dus zeker niet tot de juridische - kunnen verrijkend zijn. Soms blijkt daaruit dat we het als accountants nog niet zo gek doen, soms leert het dat we bepaalde werkzaamheden met inzichten van anderen kunnen verbeteren. Maar ook dat we bepaalde werkwijzen zeker niet moeten overnemen.

Omgekeerd kunnen we als accountants andere disciplines meer inzicht geven en hun kennis verrijken. We zien dat terug in de vele functies waarin accountants anders dan als openbaar accountant fungeren. Meestal zijn dat financiële functies (zoals controller, cfo of financieel directeur, maar ook als commissaris). Omdat ik mij in deze bijdrage richt op de combinatie van de accountancy en het juridische vakgebied, kom ik echter al gauw uit bij andere functies.

Ik heb dan met name het oog op de Ondernemingskamer, waar enkele collega-accountants als Raad zijn aangesteld (en overigens ook enkele voormalig collega's, die zich als accountant hebben laten uitschrijven). Maar vooral doel ik op de bijdrage van accountants aan de Accountantskamer en (zij het minder omvangrijk) het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. Het oordeel in een recente evaluatie van het rechtscollege in eerste aanleg – namelijk dat "De Accountantskamer wordt gezien als deskundig, gezaghebbend en onafhankelijk", en dat "De uitspraken van de Accountantskamer kwalitatief hoogwaardig zijn" - is  mede te danken aan de inzet van accountantsleden.

Voor het maatschappelijk vertrouwen in en het aanzien van het accountantsberoep is een goed functionerend tuchtrecht van belang. Juist daarom is het noodzakelijk dat accountants als lid van tuchtcolleges daar een bijdrage aan leveren.

Overigens worden in het rapport Evaluatie Accountantskamer twee interessante structuurvoorstellen voor de Accountantskamer gedaan. Ten eerste het vergroten ervan, waarbij de Accountantskamer zich naast het tuchtrecht ook bezig zou moeten houden met zaken met betrekking tot accountants die spelen in het bestuursrecht en het civiel recht. Op deze wijze wordt de expertise ten aanzien van het accountantsberoep meer gecentreerd.

De tweede optie betreft het onderbrengen van de Accountantskamer bij bijvoorbeeld de rechtbank Rotterdam (die thans in eerste aanleg oordeelt over AFM-besluiten), of bij de eerdergenoemde Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam (die onder meer jaarrekeningprocedures behandelt).

Als dergelijke opties in de toekomst serieus worden overwogen en ingevoerd, wordt het voor accountants nog aantrekkelijker om de brug te slaan tussen hun eigenlijke vakgebied en het juridische domein. Wat ik zou toejuichen!