"De ingezette cultuurverandering moet onverminderd doorgaan", aldus de Commissie Toekomst Accountancy (CTA). Gesproken wordt over een cultuurverandering die al ingezet is. Gaat dat wel lukken, vraagt Marjan Heemskerk zich af.
Discussie ColumnEen cultuur kun je niet veranderen
De CTA stelt in haar elfde aanbeveling “Accountantsorganisaties en de opleiding tot accountant moeten zodanig worden aangepast dat er meer aandacht is voor soft skills, reflectie en intervisie, werkdruk, de work-life balance en een cultuur gericht op het goede doen. Autonomie en open communicatie moeten in plaats komen van hiërarchie en bureaucratie. Professionele oordeelsvorming moet voldoende ruimte krijgen.” Ook de kwartiermakers noemen de cultuurverandering in hun plan van aanpak.
Maar volgens drie young profs, studenten van de post-master Accountancy aan de Universiteit van Amsterdam, is er helemaal geen reden tot zorg rondom de cultuur binnen accountantsorganisaties. Zij ervaren al een cultuur die open is en waar ze voldoende ruimte krijgen om hun mening te delen, zo vertelden ze begin oktober in een opinie in het FD.
Gelukkig maar, want ik denk ook niet dat het zo eenvoudig is om een cultuur te veranderen.
Cultuur verander je niet zomaar
Vooropgesteld: ik ben ook voor een open cultuur binnen accountantsorganisaties. Ik ben van mening dat je alles moet kunnen bespreken en dat ieder teamlid voldoende ruimte moet krijgen om zijn of haar zorgen te uiten tegenover de manager, leidinggevende of andere teamleden.
Maar de cultuur veranderen gaat de komende jaren niet lukken. Simpelweg omdat een cultuur bestaat uit gedragingen van individuele personen. Die gedragsvormen van individuen zorgen samen voor een cultuur binnen een accountantsorganisatie en een team. Om een cultuur te veranderen moet het gedrag van de meerderheid van de accountants gaan veranderen. Laat dat nou eens niet zo makkelijk zijn.
Grote onderlinge verschillen
Deze verandering wordt nog eens bemoeilijkt door de verschillende vestigingen en daarmee verschillende culturen binnen accountantsorganisaties. Want je kunt misschien de cultuur binnen een organisatie aanpakken, maar door de verschillende individuen die er rondlopen op iedere vestiging en binnen ieder team, wil het nog niet zeggen dat deze cultuurverandering ook daadwerkelijk landt en blijft hangen in andere vestigingen en teams.
Ik hoor deze onderlinge grote verschillen ook terug als ik het met mijn studenten heb over hoe het gaat op kantoor. De ene student heeft het over een prettige werkomgeving en een goede sfeer binnen het team. De andere student, werkzaam bij hetzelfde kantoor, maar op een andere vestiging in het land, heeft weer hele andere ervaringen. Daar wordt gesproken van een hoog verloop en moeizame communicatie. Dat toont maar weer eens dat ervaringen en perceptie overal anders zijn en dat een cultuurverandering daarmee ook niet zo eenvoudig door te voeren is.
Niet over één nacht ijs
Om niet alleen maar te stellen dat het moeilijk wordt om die ingezette cultuurverandering waar te maken, geef ik ook mijn visie op wat wél kan. Dat is sowieso een belangrijk onderdeel van gedrags- en cultuurverandering: focus niet alleen op wat mis gaat, maar benoem ook wat juist goed gaat. Leer van andere teams of vestigingen waar een open cultuur wordt ervaren en ga na waarom dit zo goed gaat. Door te veel aandacht te geven aan wat fout gaat, blijf je hierin hangen en kom je ook niet verder.
Verder komen bereik je ook door écht actie te ondernemen. Dus niet alleen maar denken en praten, maar ook écht doen gaat een verandering vooruithelpen. Zoals gezegd gaat die cultuurverandering niet over één nacht ijs. Daar is tijd voor nodig en mensen hebben tijd nodig om te wennen aan veranderingen in hun gedrag. Splits daarom de gedragingen die je zou willen zien, op in kleine veranderingen. Kleine stappen zorgen ervoor dat het voor iedereen beter te overzien is en vooral dat mensen niet het gevoel krijgen in één keer alles wat vertrouwd is, te moeten veranderen (als dat al nodig is).
Ver-anderen
Een mooi woord dat ik tegen kwam in concepten over gedrags- en cultuurverandering is "ver-anderen". Ver van jezelf en iets voor anderen. Dat werkt niet. Geef zelf het goede voorbeeld in deze verandering. Sta open voor nieuwe ideeën en doorbreek de huidige cirkel. Wat kun jij zelf doen om de cultuur binnen jouw kantoor of team te verbeteren? Wijs niet alleen naar anderen, maar wees hierin ook eerlijk naar jezelf en start vandaag.
Al met al: werk aan de winkel dus, als we de ingezette cultuurverandering willen doorzetten als accountants. Maar dan wel op individueel niveau, met oog voor persoonlijke gedragingen.
Cultuurverandering is één van de thema’s tijdens het jubileumevent 'Boomers vs millennials' op 3 november 2020.