Ronald Bruins

Edwin van den Oever is ceo van pensioenpremie-instelling Zwitserleven, dat 116.000 aantal deelnemers kent en waarbij 4.105 werkgevers zijn aangesloten. Een PPI is een pensioenuitvoerder waar een werkgever zijn pensioenregeling kan onderbrengen. "We hebben een bulk aan denfined benefit-contracten, DB, die over moeten naar defined contribution, DC. En een bulk van DC-contracten die naar de vlakke premieregeling overgaan. Bij ons is dat alles veel werk, maar minder werk dan bij een pensioenfonds omdat wij al waren gewend DC-contracten uit te voeren. Het meeste werk was voor ons om 'de IT-straat' aan te passen aan de Wtp-wijzigingen. Dat werk hebben we gedaan. Hierdoor kunnen we de transitie van klanten nu geautomatiseerd verwerken"

'Het is belangrijk dat klanten bij de implementatie van de nieuwe regelingen geen fouten ervaren.'

Accountants spelen volgens Van den Oever een belangrijke rol bij de aanbieders van pensioenen, zoals fondsen en verzekeraars. "Zij controleren of de aangepaste of nieuwe IT-systemen goed functioneren en de datakwaliteit op orde is. Het is belangrijk dat klanten bij de implementatie van de nieuwe regelingen geen fouten ervaren. En hierdoor vertrouwen krijgen, hebben en houden in de nieuwe wtp-regeling."

Het kan niet wat minder

Eric Uijen is pensioenbestuurder bij PME, het pensioenfonds voor mensen die werken in de metaal- en techindustrie. PME heeft ruim 170.000 gepensioneerden en ook ongeveer 170.000 actieve (nog werkende) deelnemers. "Daar waar veel geld in omgaat, is het belangrijk dat we dat onafhankelijk controleren. Accountants zijn bij uitstek de beroepsgroep om voor een geobjectiveerde controle te zorgen, volgens de regelgeving van de wetgever en de Raad van de Jaarverslaggeving. Ons jaarverslag kent ongeveer de dikte van een telefoonboek. Dat brengt ons wel eens tot de vraag of het niet wat minder kan, maar dat kan niet. Want we willen, ook bij de transitie naar de Wtp, in transparantie de lat hoog leggen. Met de dikte van het verslag neemt ook het belang van de accountant als belangrijk certificerend instituut toe. Wij moeten allereerst een grote mate van zekerheid hebben over onze datakwaliteit. Is die integer? We waren ook een van de medeontwikkelaars, samen met onze accountant EY, van het kader van de Pensioenfederatie om datakwaliteit te verbeteren en de controleren."

Goed voeden met gegevens 

"De accountant kan alleen zijn werk goed doen, als wij dat daarvoor intern ons werk goed hebben gedaan", vervolgt Uijen. "Als wij hem niet voeden met gegevens en rapportages, dan is zijn werk ook minder goed. Daarbij is het prettig als de accountant aangeeft waar we extra diepgaand moeten kijken. Ik weet dat een accountant niet zijn stempel kan zetten op elk individueel pensioenpotje dat ontstaat na de transitie, maar vanuit steekproeven kan hij het wel extrapoleren naar de rest. Ik verwacht van de accountant dat hij daarbij professioneel-kritisch en constructief is."

'Het zou heel vervelend zijn als we op het moment van overstappen een grote gebeurtenis in de wereld meemaken.'

PME kreeg zijn accountantsverklaring over toetsmoment één, dat gaat over datakwaliteit rond de jaarwisseling. "Dat is belangrijk want als dat model staat, zijn de kansen dat het kapitaal goed terechtkomt in de potjes bij de openingsbalans ook groter. Daardoor zie ik invaren met meer vertrouwen tegemoet. Hoewel financiële markten nog steeds roet in het eten kunnen gooien."

Moment van invaren is spannend 

Het bestuur van PME heeft besloten om op 1 januari 2027 over te stappen en de bestaande pensioenen om te zetten naar de nieuwe regeling, zegt Uijen. "Invaren zoals dat heet. Die overgang doen we samen met onze uitvoerder TKP en onze vermogensbeheerder MN. Die invoering heeft onze hoogste prioriteit. Dat betekent veel werk aan de uitvoeringskant, maar ook aan het informeren van onze deelnemers en gepensioneerden. Op het moment dat we invaren, is de stand van de dekkingsgraad van belang. De koersen op de beurzen schommelen en dat heeft invloed op onze financiële positie. Het zou heel vervelend zijn als we op het moment van overstappen een grote gebeurtenis in de wereld meemaken, zoals de oorlog in Oekraïne of de coronacrisis. Dat heeft een negatieve impact op onze dekkingsgraad en dus op de persoonlijke pensioenpot van deelnemers. In die zin is dat moment spannend."

Deelnemer als vertrekpunt

John Landman is directeur van PFZW, het pensioenfonds van de sector zorg en welzijn. Het fonds kent 2,9 miljoen deelnemers. "Onze ambitie is om in 2026 de overstap te maken. Daarbij zeg ik: het is een enorme communicatieve uitdaging om bijna drie miljoen deelnemers in de zorg en welzijn mee te nemen in de veranderingen. Ook omdat onze deelnemers uiteindelijk liever mensen helpen dan met pensioen bezig zijn. De kunst daarbij is dat we als vertrekpunt de deelnemer hebben, niet de techniek. Wat wil de deelnemer weten? We moeten heel helder zijn over de noodzaak, meerwaarde én consequenties van het veranderende stelsel in een veranderende samenleving. En benadrukken dat er onzekerheid is en blijft; het kan meevallen én ook tegenvallen. Dat betekent ook transparant zijn in het pensioenvermogen dat is opgebouwd voor een deelnemer."

Assurance over het proces

De accountant is in de huidige rol verantwoordelijk voor het afgeven van een controleverklaring bij de jaarrekening, zegt Landman. "Vanuit toetsmoment twee wordt straks eenzelfde aanpak verwacht, waarbij de accountant assurance afgeeft op het proces om te komen tot het persoonlijk pensioenvermogen. Dat is natuurlijk niet gelijk aan regulier jaarwerk zoals we dat nu kennen. Maar het resulteert uiteindelijk in dezelfde soort assurance, namelijk met redelijke mate van zekerheid. De accountant zal met zijn ervaring wel de werkzaamheden moeten bepalen die nodig zijn om te komen tot deze verklaring. Assurance borgt voor ons dat het omzetten van aanspraken naar persoonlijk pensioenvermogen van de deelnemers juist, volledig en tijdig geregistreerd gebeurt; volgens de in het implementatieplan beschreven omrekenformule."

Zekerheid van toegevoegde waarde

In dat implementatieplan legt het pensioenfonds schriftelijk vast of het in staat is de pensioenregeling uit te voeren, op welke wijze het de pensioenregeling (technisch) zal uitvoeren en welke stappen worden ondernomen om tot de uitvoering van de nieuwe pensioenregeling te komen. Landman: "Het bieden van zekerheid in dit proces van transitie is voor ons van toegevoegde waarde. Ook omdat het direct de omzetting naar het persoonlijk pensioenvermogen van individuele deelnemers raakt, is het belangrijk dat dit goed gecontroleerd wordt. Uiteindelijk zorgt de aanpak van de accountant voor scherpte naar onze pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM toe.

'Het bieden van zekerheid in dit proces van transitie is voor ons van toegevoegde waarde.'

Waar accountants op toetsen is bijvoorbeeld: zijn de juiste beheersmaatregelen ingericht om aantoonbare beheersing aan te tonen van het invaarproces? Hoe borgt de pensioenuitvoerder een integere en beheerste bedrijfsvoering, waarbij het vermogen en de rechten van de deelnemers juist, volledig en tijdig geregistreerd worden?"

Zijn er genoeg experts beschikbaar?

De drie pensioenbestuurders hebben vertrouwen in het traject dat is ingezet. Maar vraag is, ook bij accountants, of er genoeg experts, ook bij uitvoeringsorganisaties, beschikbaar zijn om de transities in goede banen te leiden. Uit een onderzoek van KPMG onder pensioenbestuurders komt dat de gereedheid van uitvoeringsorganisaties is onderschat. 23 procent van de pensioenbestuurders kwam tot die conclusie. "Uitvoeringsorganisaties zijn minder ver met het op orde krijgen van processen en systemen dan respondenten eerder hadden verwacht", schrijft KPMG. "Meerdere uitvoeringsorganisaties hebben aangegeven dat hun IT-systemen vanwege de grote complexiteit van het transitietraject nog niet gereed zijn, of ze geven aan langer de tijd nodig hebben om deze gereed te krijgen."

Maar pensioenfondsen zetten stappen met hun datakwaliteit, constateert KPMG ook. "Dit duidt erop dat pensioenfondsen stappen zetten met het op orde brengen van de datakwaliteit, of hier in ieder geval druk mee bezig zijn aan de hand van de relevante beleidsuitingen van DNB en de kaders vanuit de markt, zoals het kader datakwaliteit van de Pensioenfederatie.” Pensioenfondsen krijgen geleidelijk aan meer grip op de transitie, constateert KPMG tot slot.

Aan de accountants de taak om er bovenop te zitten. Bij toetsmoment één voor de datakwaliteit en bij toetsmoment twee voor de daadwerkelijke verdeling van de gelden.

Dit is deel twee van een tweeluik. In het eerste deel ging het over de grote druk op de pensioentransitie en wat de accountant doet in het proces.