Nart Wielaard

Londen telt in een actieradius van tien kilometer rond het middelpunt Charing Cross zo'n zestigduizend straten. Voor taxichauffeurs is dit nogal een uitdaging en de chauffeurs van de bekende black cabs (de traditionele Austin FX4) zijn dan ook apetrots op hun grondige kennis van dat wegennet. Ze krijgen hun zogeheten green badge pas na een studie van gemiddeld drie jaar. Dit traditionele systeem - genaamd The Knowledge - is nog steeds alive and kicking in Londen, ook in een tijd waarin digitale technologie superieure opties biedt. Uber-chauffeurs volgen immers simpelweg de instructies op een schermpje in hun auto. Hun systeem baseert zich niet alleen op de kaartinformatie maar ook op live data over opstoppingen, gegenereerd door honderdduizenden sensoren in de smartphones van medeweggebruikers.

Ongelijke strijd

Het is eigenlijk een ongelijke strijd. Aan de ene kant staat de gestolde kennis in het hoofd van één chauffeur. Aan de andere kant de slimme en voortdurend geactualiseerde inzichten van een collectief.

'Accountants lijken meer op taxichauffeurs dan u misschien denkt.'

Accountants lijken meer op taxichauffeurs dan u misschien denkt. Want ook een accountant moet vaak op zoek naar de juiste informatie voor een bepaalde casus en het woud waarin die informatie moet worden gevonden groeit rap en wijzigt voortdurend. Een oldskool accountant zal zich misschien net als de bezitter van een Londense green badge vereerd voelen dat hij/zij die informatie nog (grotendeels) kan behappen. Maar intussen nemen nieuwe generaties hun toevlucht tot moderne technologie.

LEXGEN

Raul Maduro speelt met 'zijn' startup LEXGEN in op de behoeften van die nieuwe generatie. Hij meent dat het niet langer houdbaar is dat accountants zoveel tijd kwijt zijn met het vinden en verifiëren van informatie - hij schat dat in op vijftig procent van de totale tijdsbesteding. De tooling van LEXGEN heeft de afgelopen jaren al een klantenkring opgebouwd in de juridische wereld - waar advocaten haast niet anders kunnen dan kennis ontsluiten met AI, bijvoorbeeld vanwege de indrukwekkend snelle groei in de jurisprudentie. Met wat aanpassingen aan deze tooling zet Maduro en zijn team van circa tien mensen nu ook in op de accountancymarkt, met inmiddels één launching customer.

'Generatieve AI heeft de neiging om de gebruiker te pleasen en dat leidt soms tot onjuiste informatie.'

Wat is LEXGEN? In de kern is het een intelligente zoekmachine voor interne en externe bronnen die ook nog eens makkelijk koppelt met bestaande systemen, analyses kan doen op data en tekst en daarmee een dossier opbouwt. Een voorbeeld maakt het duidelijk. Stel dat een accountant wil weten of een leasecontract kwalificeert als operational of financial lease - een onderscheid dat van belang is voor de boekhoudkundige verwerking. Dan kan LEXGEN dat vaststellen op basis van de tekst van het contract en de externe verslaggevingsstandaarden, eventueel ook in combinatie met interne informatiebronnen van het kantoor, en die analyse geautomatiseerd vastleggen in het controledossier.

In werkelijkheid zal het vaker gaan om complexere vragen dan dit. Elke accountant kan dergelijke vragen in gewone taal stellen en relevante antwoorden ontvangen op basis van de gekoppelde interne en externe informatiebronnen.

Vangrails

Maar is dit niet precies wat bekende tools als Microsoft Copilot en ChatGPT ook bieden? Maduro hoort die opmerking vaker: "Maar er zijn veel verschillen: wij bieden de gebruiker bijvoorbeeld verifieerbare bronnen en bouwen waarborgen in dat het model niet hallucineert. Generatieve AI heeft de neiging om de gebruiker te pleasen en dat leidt soms tot onjuiste informatie. Juist voor accountants is het essentieel om te kunnen rekenen op betrouwbare informatie."

LEXGEN biedt dus een vangrails die moet voorkomen dat AI-modellen niet uit de bocht vliegen. Er zijn nog meer redenen waarom LEXGEN duidelijk meer is dan een standaard generatief AI model. Zo voegt LEXGEN contextuele informatie toe aan de analyse - op basis van onder meer de interne informatiebronnen en historie van de gebruiker -  en juist die context maakt een analyse vaak waardevoller.

Kwaliteit

LEXGEN claim dat deze benadering niet alleen tijd bespaart maar ook de kwaliteit verhoogt. Een menselijke analyse heeft het risico van vooringenomenheid (het menselijk brein is bijvoorbeeld gevoelig voor group think en confirmation bias) en een tool kan gegevens dus objectiever beoordelen. Verder wijst Maduro er ook nog op dat de analyse van grote hoeveelheden data met AI verborgen patronen kan blootleggen en de daarmee gepaard gaande (fraude)risico's. Patronen die het menselijk oog niet ziet. Over die claim worden al jaren verbeten debatten gevoerd in het vak en we laten deze dan ook even voor wat het is.

Feit is dat LEXGEN vooral met het toevoegen van (1) waarborgen voor betrouwbaarheid en (2) context aan AI-tooling een mooie troef in handen heeft in de accountantsmarkt. De vraag is nu: houden accountants - in overdrachtelijke zin - vast aan hun green badge? Of omarmen zij de toekomst?

In de laatste aflevering van deze serie geven we 3,5 sterren aan Lexgen. Het is een veelbelovend initiatief, dat de echte lakmoesproef in de praktijk nog moet ondergaan.