Irene Kramer

Een stuk roeping drijft accountants die zich op deze manier inzetten voor de kerk en hun geloof: "Met de talenten en gaven, die God mij heeft gegeven, iets teruggeven." Dat zijn woorden die Martijn Brandhorst en Wim Zoer allebei - en los van elkaar - geven aan het ouderling zijn bij de Hervormde Gemeente in hun woonplaatsen, Houten en Urk. "Een kans om op een betekenisvolle manier bij te dragen aan de kerkgemeenschap, om je professionele vaardigheden in te zetten voor een hoger doel", vult Zoer aan.

Herder

Sinds tweeënhalf jaar zet hij zich in als ouderling en voorzitter van de kerkenraad. Zoer vertelt wat het inhoudt om ouderling te zijn: "Een ouderling is lid van de kerkenraad en gekozen door de gemeente. Samen met anderen leidt de ouderling Gods gemeente, onderwijst, verleent pastorale zorg en bidt voor de kerkleden. Het is een bijzonder ambt dat je als een herder vervult onder leiding van Jezus Christus, de 'Opperherder'." AA-accountant Zoer is naar eigen zeggen een "gemeenteman". Na ervaringen bij de gemeenten Urk en Purmerend, werkt hij nu als teamleider Financial Planning & Control bij de gemeente Noordoostpolder.

'Net als bij accountancy, waar precisie, eerlijkheid en betrouwbaarheid essentieel zijn, gelden deze waarden ook voor het ouderlingschap.'

"Als mens en accountant breng ik een analytische en gestructureerde aanpak mee, wat helpt bij de organisatie en het leidinggeven aan de kerkenraad en de kerkgemeente. Net als bij accountancy, waar precisie, eerlijkheid en betrouwbaarheid essentieel zijn, gelden deze waarden ook voor het ouderlingschap. Daar kom je in verschillende kwetsbare, gevoelige en bijzondere situaties, waar je elke keer beter mee leert omgaan en waar je God hard bij nodig hebt. Het is vergelijkbaar met het uitoefenen van het accountantsberoep, waar elke situatie unieke uitdagingen biedt en je voortdurend leert en groeit.”

Geen papieren werkelijkheid

Martijn Brandhorst was tot voor kort ouderling-kerkrentmeester en lid van de kerkenraad, met als specifieke taak werving van fondsen en het beheer van de financiën van de kerkgemeente. Recent zei deze registeraccountant EY en de accountancy vaarwel, na 26 jaar extern accountant te zijn geweest voor maatschappelijke organisaties. Nu is hij directeur Financiën bij twee organisaties in de gehandicaptenzorg - Sherpa en Amerpoort - die in 2025 fuseren. De ontstaansfilosofie van één van die organisaties is 'helpen waar niemand helpt' en dat is Brandhorst "uit het hart gegrepen".

'Die menselijke component erkennen en benoemen, met begrip voor de emoties, is essentieel.'

Hij geeft een concreet voorbeeld van een realisatie in een eerdere rol binnen de kerk, die hij meebracht naar zijn hoofdbaan. "Vijftien jaar geleden werkten we met vier wijken samen in de Hervormde Gemeente Zwijndrecht. Het aantal kerkleden nam af en we moesten besluiten twee kerkgebouwen te verkopen. Met een groep waren we verantwoordelijk voor het traject, dat gevoelig ligt voor mensen die al jarenlang in hun kerk komen. Ik realiseerde me dat cijfers van alles kunnen onderbouwen, maar dat het een papieren werkelijkheid is. Het gaat ten diepste over en om de mensen die erachter zitten. Die menselijke component erkennen en benoemen, met begrip voor de emoties, is essentieel. Naast duidelijke communicatie en presentatie van de feiten en cijfers. Dan begrijpen mensen: dit kan niet uit."

Kerkenwerk

Esther Schreurs AA werkt als accountant-adviseur bij BDO Nederland, met een breed klantenpakket: van huis- en tandartsen in de eerstelijnszorg tot supermarktondernemers. Daarnaast zet zij zich in voor de Protestantse Gemeente Beilen-Hijken-Hooghalen. Eerst als ouderling-kerkrentmeester en lid van de kerkenraad, nu als kerkrentmeester en lid van het College van Kerkrentmeesters. "Kerkenwerk", noemt Schreurs dat.

"Het College van Kerkrentmeesters is gericht op het zakelijk handelen en verantwoordelijk voor de bezittingen van de kerk (kerkgebouwen, pastorieën, landbouwgrond en een zalencentrum) inclusief het personeel dat in dienst is. Met z'n achten hebben we allemaal een eigen taak en de administratie is uitbesteed aan een administratiekantoor. Ik stel de jaarrekening op, waarna die ter controle naar een commissie gaat. Daarna voer ik het afsluitende gesprek met de commissie, maar als accountant teken ik niet. Ik ben me bewust van de risico's en dan is het goed duidelijk de splitsing te maken met mijn BDO-werk. Tegen mijn kinderen zeg ik altijd: accountant ben je niet van negen tot vijf, maar 24 uur per dag, zeven dagen per week. Dat is wat de eed voor mij betekent."

Korter douchen

Gevraagd naar wat haar energie geeft, zegt Schreurs: "Ik vind het belangrijk dat mensen de financiën wél kunnen begrijpen, want het is geld van anderen waarvoor strenge regels gelden. Twee keer per jaar hebben we gemeenteavond. Op de avond in het voorjaar presenteer ik de jaarrekening en in het najaar de begroting, die voor 15 december moet zijn ingediend bij het landelijk orgaan. We doen die bespreking nu met een presentatie met plaatjes om het verhaal te vertellen. Na afloop kwamen mensen naar ons toe en zeiden: 'Ik heb het nooit begrepen, maar nu snap ik ineens hoe het werkt met zo'n begroting.' Dan denk ik: doel bereikt!"

'Het is een grote verantwoordelijkheid, maar als accountant kun je die prima dragen.'

"Probleem is dat de inkomsten naar beneden gaan en de kosten omhoog, waardoor een tekort op de begroting ontstaat. We hebben toen een oproep gedaan op de gemeenteavond om iets extra's te geven en hoe dat eenvoudig zou kunnen: douche twee minuten korter en geef wat je bespaart aan de kerk. Dat voorbeeld hoor ik nog steeds terug."

Werk en kerk

Het mag duidelijk zijn: ouderling zijn de drie accountants vol overtuiging. Zijn er ook nadelen aan deze serieuze bijbaan? Schreurs zegt: "Het is altijd druk op beide fronten - werk en kerk - op dezelfde momenten in de begroting-, jaarrekening- en btw-cyclus." Ook Zoer spreekt van de tijdsdruk, naast de "emotionele belasting door de verantwoordelijkheden die je draagt". Brandhorst noemt de "stevige independence check", die noodzakelijk was toen hij nog bij EY werkte: "Ik moest altijd best veel dingen uitleggen. Het is een grote verantwoordelijkheid, maar als accountant kun je die prima dragen. Bij EY zei ik wel eens als grapje: Ik ben al jaren cfo, church financial officer."

Dankbaar

Het ouderling en/of kerkrentmeester zijn, is een dankbaar ambt volgens deze accountants. "Het brengt ontmoeting met mensen die je anders niet zou spreken", aldus Brandhorst. Schreurs kan zo "op een andere manier geven en een steentje bijdragen aan het voortbestaan van de kerk". En Zoer zegt: "Je krijgt er heel veel voor terug. Hoe meer je geeft, hoe meer je ontvangt. Het maakt je tevreden en dankbaar. Onbetaalbaar."

Dit is deel elf in een reeks artikelen over nevenfuncties van accountants. Eerder verschenen bijdragen over de accountant als penningmeester, als auteur, als scheidsrechter, als schuldhulpverlener, als brandweerman, als gemeenteraadslid, als  'rechter ', als docent, als commissaris en als buitenpromovendus. Suggesties voor volgende afleveringen zijn van harte welkom.