Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home >Achtergrond> 2025 > 1 > PwC-partner Jacobina Brinkman over de dilemma's van haar werk
Getekend

PwC-partner Jacobina Brinkman over de dilemma's van haar werk

Leestijd van ongeveer 4 minuten 7 reacties

In het vierde videoportret uit de NBA-interviewserie 'Getekend' onderstreept PwC-partner en registeraccountant Jacobina Brinkman het belang van een kritische blik. "Juist onder druk van commerciële klantbelangen moet je je rug recht houden."

Wilbert Geijtenbeek

Het video-interview is onderdeel van een reeks van de NBA, onder de titel Getekend.

PwC-partner Jacobina Brinkman begon haar loopbaan bij de controlepraktijk van KPMG. Ze stapte in 2012 over naar PwC. In haar hoedanigheid als audit partner is zij verantwoordelijk (geweest) voor de jaarrekeningcontrole van diverse Nederlandse multinationals en dochterondernemingen van internationale grootbedrijven. Bekende gecontroleerde organisaties waarvan zij bij de jaarrekeningcontrole betrokken was/is, zijn Randstad, Arcadis, KPN, FrieslandCampina en AkzoNobel.

Nieuwsgierigheid als Rode Draad

Voor Jacobina Brinkman komt haar beroepskeuze voort uit nieuwsgierigheid. Ze was goed op school, vooral in de cijfervakken, en koos voor de opleiding accountancy. In het interview benadrukt ze echter het belang van de menselijke kant van het beroep. "Je mag overal vragen stellen en uitzoeken hoe een organisatie werkt. Voor een nieuwsgierig persoon is dat fantastisch."

Mensenkennis hoort bij het vak, zo is de rode draad van haar interview met Janine Abbring. Brinkman werd bevraagd over hoe ze omgaat met de spanningen in haar vak. Ze deelt anekdotes die die spanning illustreren. Prominent in haar interview is de spanning tussen het belang van de controlecliënt om een goedkeurende verklaring te bemachtigen en het belang van de accountant om een grondige jaarrekeningcontrole te doen. Brinkman: "Je kunt niet altijd alles goedkeuren. Hoewel ik niet veel niet-goedkeurende verklaringen heb gegeven, betekent dat niet dat ik op het pad daar naartoe niet heel kritisch ben."

Foto Jacobina Brinkman

'De beurskoers kelderde'

'We gaan geen goedkeurende verklaring geven, want we zijn te veel bezig met het bedenken waarom iets wel goed zou zijn.'

Ze vertelt over een buitenlandse gecontroleerde organisatie, waarvan zij de jaarrekeningcontrole van de Nederlandse werkmaatschappij voor haar rekening nam. Brinkman: "Het verkrijgen van informatie verliep moeizaam, stukken ontbraken en alles ging traag. Zelfs op zondag zaten we met ons team nog te werken, wat zeldzaam is. Op een zekere zondagochtend werd ik wakker en dacht: de switch moet om. We gaan geen goedkeurende verklaring geven, want we zijn te veel bezig met het bedenken waarom iets wel goed zou zijn. Vanaf dat moment besloot ik met het team dat we ons werk zorgvuldig en volledig zouden afronden, zonder ons blind te staren op het behalen van een goedkeurende verklaring. Dat besluit voelde als een kantelpunt."

Het team voelde dezelfde opluchting, vertelt Brinkman. Maar voor de gecontroleerde organisatie had de beslissing om geen goedkeurende verklaring te geven aanzienlijke gevolgen. De publicatie van de jaarcijfers moest door het moederbedrijf worden uitgesteld. De beurskoers kelderde als gevolg daarvan. Brinkman: "Bij dergelijke momenten voel je de druk van commerciële belangen. Maar juist dan moet je je rug recht houden."

Foto Janine Abbring en Jacobina Brinkman

Omgaan met conflict

Brinkman onderstreept het belang van karaktereigenschappen voor de beroepsgroep. Voor accountants is het aangaan van conflict essentieel. Ze illustreert dat aan de hand van haar ervaring met een Nederlands beursgenoteerd bedrijf met een dochtervennootschap in het buitenland, waar het lokale auditteam tegen problemen aanliep. De controlecliënt vroeg haar om het lokale auditteam te vervangen. Brinkman: "De klant in het buitenland zei dat wij ter plekke een waardeloos team hadden. Maar ons team wisselen? Dat doen we niet zomaar."

Brinkman boekte een vlucht en bezocht haar lokale collega's, om te onderzoeken wat er aan de hand was. De lokale cfo die kritisch was op ons auditteam schoof ook aan, herinnert Brinkman zich: "Ik kwam de kamer binnen waar we die vergadering zouden hebben met de klant, ons team en ons. De spanning was om te snijden. Dat kon je voelen. Daarna ben ik met ons team gaan lunchen. De senior manager van ons team zei dat hij hier al dertien jaar werkte en dat dit zijn meest stressvolle klant ooit was." Brinkman besloot het team niet te vervangen. Integendeel. Ze ontdekte dat er veel mis was met de lokale cfo. "Die maakte er een potje van. In Nederland ging ik naar de cfo van de groep en zelfs naar de raad van commissarissen, om te vertellen wat ik daar had gezien en dat ik me zorgen maakte. Wat wij zagen, was een uiting van heel veel andere dingen die ook helemaal niet goed gingen." De lokale cfo werd dan ook vervangen, in plaats van het lokale controleteam. Brinkman: "Je moet de moed hebben om dat bespreekbaar te maken, zelfs als dat betekent dat je iemand moet aanspreken op zijn functioneren. Uiteindelijk is men ongelooflijk dankbaar dat we dat gemeld hebben."

Lessen voor accountants

'Het is belangrijk om nieuwsgierig te blijven naar wat echt speelt.'

Volgens Brinkman speelt duurzaamheid een steeds grotere rol in de accountancy, naast de traditionele financiële verslaglegging. Ze benadrukt het belang van menselijk contact en waarschuwt voor de valkuil van te veel tijd achter de laptop. "Het is belangrijk om nieuwsgierig te blijven naar wat echt speelt", zegt ze. Aan jonge accountants geeft ze de tip om altijd te reflecteren op hun impact na vergaderingen en interacties.

De video is live te zien via het YouTube-kanaal van de NBA. Het interview is ook als podcast op Spotify te beluisteren.

Interviewreeks 'Getekend'

Het video-interview met Jacobina Brinkman is onderdeel van een reeks van de NBA, onder de titel Getekend, die te zien zijn via het YouTube-kanaal van de NBA.

Interviewer Janine Abbring duikt met een aantal accountants met eigen ervaringsverhalen in wat er gebeurt onder de oppervlakte van het beroep: de overwegingen, karaktereigenschappen en dilemma's van de beroepspraktijk.

De serie omvat vooralsnog vier interviews. Thijs Smit verhaalt over zijn ervaringen als voormalig intern accountant bij Ahold. Oud-Deloitte-partner Piet Klop blikt terug op zijn rol als accountant bij Vestia. Leo Epskamp vertelt over zijn korte, maar turbulente periode als cfo van Econcern.

Reageer

Wilbert Geijtenbeek is als financieel-economisch onderzoeksjournalist gespecialiseerd in de accountancy. Hij duikt graag in financiële publicaties van ondernemingen, onderzoekt opvallende passages uit de stukken, zoekt uit hoe het zit en licht dat toe in zijn bijdragen. Tips over opvallende jaarrekeningen of andere financiële publicaties ontvangt hij graag in de vorm van een DM via zijn LinkedIn-pagina.

Gerelateerd

7 reacties

Alexander Vissers

Toch nog een kanttekening: ten eerste moet je erkennen dat de materialiteitsnorm bij consolidatie stukken wezenlijk anders is dan bij een jaarrekening. Consolidatie bij beursfondsen moet quick en dirty, het gaat om het beeld van de geconsolideerde jaarrekening met materialiteit op concern niveau die doorgaans in de instructies is voorgegeven en de deadlines zijn heel kort, de cijfers moeten naar buiten er is een trade-off tussen het gevaar van lekken en de kwaliteit van de cijfers. In de accountancy geldt in deze gevallen dat als het niet mooi kan, dat het dan maar lelijk moet. Maar er is een ondergrens, als op grond van de stand van de audit de maximale omvang van de mogelijke fout niet kan worden ingeschat houdt het op. Doorgaans is er bij iedere kwartaalrapportage al een review zodat er eigenlijk geen al te grote verrassingen mogen optreden.
Bij de mogelijk daarop volgende wettelijke controle ligt de materialiteit lager en de lat voor de te verkrijgen zekerheid en de kwaliteit van de jaarrekening hoger en is er ook minder tijdsdruk. Veel misverstanden over accountantsverklaringen ontstaan doordat vergeten wordt dat de jaarrekening doorgaans pas tot stand komt wanneer de accountant heeft aangegeven met het concept te kunnen leven. Tussen het opmaken van de jaarrekening bij een beursfonds en de afgifte van de verklaring liggen minuten. Een tweede misverstand is dat er drie en een half alternatieven naar elkaar bestaan: de goedkeurende verklaring, de goedkeurende verklaring met uitleg, de verklaring van oordeelonthouding en de afkeurende verklaring: de belangrijkste blijft dan buiten beschouwing, namelijk geen verklaring zoals Tjibbe Bosman naar voren bracht in zijn onderzoek naar continuïteitsverklaringen: er wordt geen verklaring afgegeven. Het machtigste en meest gebruikte instrument van de accountant is het om (nog) geen verklaring af te geven.

Roy Gorter

Terecht punt richting mij inzake het tijdsgewricht Martijn. Ik ben pas vijftien jaar geleden begonnen en ik meen in die periode een in mijn ogen positieve verschuiving te zien van meer commerciële naar meer vaktechnische focus bij partners waarop ik mijn punt inzake het tijdsgewricht baseerde. Dat had ik niet moeten doortrekken. In die in mijn ogen meer commerciële focus in de beginperiode van mijn carrière kan ik me voorstellen dat de druk op de accountant in dit soort casussen wat hoger was.

Punt dat ik wilde maken is dat het gedrag “na de zondagochtend” volstrekt vanzelfsprekend zou moeten zijn en niet meer dan “gewoon je werk doen”.

Martijn de Kuiper

Heel soms denk ik echt in een parallelle wereld terecht te zijn gekomen:

- een wereld waar het dapper wordt gevonden dat een audit partner zich uit. Ik zeg niet dat ze zich niet moet uiten (Ben ik oprecht blij om. Doen, blijven doen, wordt veel te weinig gedaan en hulde voor haar), maar hoezo dapper? Wat zegt dat dan (weer) over de branche? Want dat kan consequenties hebben? Vast wel idd, want ik zie bijzonder weinig openbaar accountants zich uiten. Dus OF iedereen is het met elkaar eens binnen die organisaties, of er is een bepaalde omerta. Take tour pick.
- ik ben niet meer als openbaar accountant actief maar volgens mij werkt de wereld als volgt: de cliënt is (in sommige gevallen) verplicht een jaarrekening op te stellen volgens wet & regelgeving, de accountants is verplicht een vaktechnisch goede audit te doen. De laatste leidt tot een verklaring die representatief is voor de situatie en als de eerste netjes uitgevoerd is is die verklaring een goedkeurende. DAT is de grondinstelling. Niet dat de accountant streeft naar een bepaalde verklaring, dat is de klant.
- ik ben in 1997 begonnen, dus ruim 27 jaar geleden. Ook in dat tijdsgewricht was die grondinstelling er al, dus ik ben heel benieuwd wat het verschil is tussen 25 en 10 jaar geleden.

De lessen die Alexander overigens naar voren brengt ben ik het zeker mee eens.

Alexander Vissers

Het is best dapper van een zittende auditpartner om zich publiekelijk te uiten. Bij het opmaken van een jaarrekening en de controle is een streven naar een goedkeurende verklaring, anders dan @ Marcel Pheijffer stellen een aanvaardbaar streven en zelfs de grondinstelling. Dat houdt in dat een cliënt eventueel zijn concept jaarrekening moet aanpassen teneinde een goedkeurend verklaring bij de jaarrekening te krijgen. Maar zoals in deze casus beschreven de cliënt onvoldoende meewerkt bij de controle kan deze niet afgesloten worden en kan geen verklaring worden afgegeven. In tegenstelling tot andere landen kent Nederland geen wettelijke informatie- en overleggingsplicht. Overigens zou dat in dit geval, de audit van financiële gegevens t.b.v. consolidatie, geen verschil maken. Voor mij is de les die volgt uit deze casus dat een accountant niet de problemen van de cliënt tot de zijne moet maken, ook niet als er een deadline voor de rapportage ligt. De verdere lering is: begin op tijd en meldt geconstateerde en verwachte problemen zonder te dralen schriftelijk aan het bestuur ruim voor het einde van het boekjaar en als daar de bevoegdheid toe bestaat ook binnen het netwerk.
Waar het met duurzaamheid naar toe gaat staat vooralsnog in de sterren. Zonder Timmermans zou dit stokpaardje wel eens snel van het toneel kunnen verdwijnen: er is nog geen wet Duitsland haakt af, von der Leyen maakt een terugtrekkende beweging, Blackrock zweert het af en de VS rechter sabelt het neer. Ik denk dat, als de EU nog een beetje economie wil overhouden, het snel de stekker er uit moet trekken. Nu nog doorgaan met de economische zelfvernietiging is absurd.

Roy Gorter

De eerdere series van "Getekend" gingen over een specifieke casus en met name die van Thijs Smit vond ik erg indrukwekkend. De feiten van die casus ken ik onvoldoende, maar bij dat interview krijg je de indruk dat er iemand staat met een hee duidelijk en principieel gevoel over "goed" en "fout".

Bij de aflevering van Brinkman mist de specifieke casus die aanspreekt en is het onduidelijk in welke periode de verschillende (geanoniminseerde) casusssen zich hebben afgespeeld. Met name dat laatste maakt het wel lastig. Speelden die casussen 25 jaar geleden, of in de laatste 10 jaar? In het eerste geval kan ik me nog wel voorstellen dat de omstandigheden toen sommige besluiten moeilijk maakten, maar in het laatste geval zou ik zeggen dat na die zondagochtend besloten is om gewoon te doen wat je van een accountant mag verwachten.

Marcel Pheijffer

Martijn legt de vinger op de zere plek.

Te vaak hoor ik accountants uitgaan van de gedachte dat de goedkeurende verklaring het na te streven doel is bij de afronding van de verklaring.

Een volstrekt verkeerd uitgangspunt met een bias in de controle als gevolg.

Martijn de Kuiper

Ik heb de video niet gezien, maar even een quote:

'Op een zekere zondagochtend werd ik wakker en dacht: de switch moet om. We gaan geen goedkeurende verklaring geven, want we zijn te veel bezig met het bedenken waarom iets wel goed zou zijn. Vanaf dat moment besloot ik met het team dat we ons werk zorgvuldig en volledig zouden afronden, zonder ons blind te staren op het behalen van een goedkeurende verklaring. Dat besluit voelde als een kantelpunt.'

Hoewel de intentie natuurlijk is om te laten zien hoe groei heeft plaatsgevonden, schreeuwt alles hier: waarom?

Waarom werd er niet alleen feitelijk onderzoek gedaan, maar notabene 'bedenken' waarom iets toch goed is? Waarom werd er toen pas besloten om het werk zorgvuldig en volledig af te ronden? Waarom is dat uberhaupt een kantelpunt? Waarom werd dat als 'opluchting' gezien, wat zegt dat over de cultuur?

Ik waardeer de openheid, maar het laat zoveel zien wat er 'mis' is: een partner (ik ga er vanuit dat zij ten tijde van deze casus de tekenend partner was) die op een zondagochtend wakker moet worden om te bedenken: waar zijn we nu mee bezig? En niet op iets triviaals, toch? In wat voor cultuur/branch ben je dan opgegroeid? Waarom heeft niemand van de teamleden zijn/haar mond opengetrokken? 'Voor accountants is het aangaan van conflict essentieel'. Ook intern?

Uiteraard fijn dat deze inzichten er nu zijn, maar zijn ze ook gemeengoed in de organisatie? in de branche? Ik ben benieuwd.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum