Irene Kramer

Aan het woord is registeraccountant Gooitzen Boonstra, bestuurslid en penningmeester bij de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden. Hij schetst de weersomstandigheden die nodig zijn voor een ijsvloer van 15 centimeter. "Wij hebben de wens en het vertrouwen dat de Elfstedentocht op de schaats er nog een keer komt. Dat houdt ons, met alle betrokkenen, gemotiveerd om elke winter weer voorbereid te zijn." Zelf reed hij de tocht der tochten drie keer: in 1985, 1986 en in 1997. Op de site is de vereniging positief: "Eén ding is zeker: de eerstvolgende Elfstedentocht komt elk jaar een jaar dichterbij!"

Traditioneel én professioneel

Boonstra werkt al bijna 23 jaar bij Bentacera, accountancy- en advieskantoor in Noord-Nederland. In zijn huidige rol als ESG-adviseur houdt hij zich ook daar bezig met duurzaamheid. Zowel hijzelf als Bentacera moeten wel iets opgeven. Het kantoor was de accountant van de vereniging en moest die opdracht uiteraard teruggeven. En Boonstra mag de tocht niet schaatsen als die weer komt, want hij moet dan bestuurlijk aan de bak. Naast de financiën is hij ook verantwoordelijk voor de inschrijvingen. "Aan de voorkant zijn wij traditioneel, met de stempelkaart die natuurlijk blijft. En aan de achterkant professioneel, met het draaiboek, dat we elk jaar actualiseren, hoe we omgaan met calamiteiten met behulp van data (flow control) en noodzakelijke financiële buffers", stelt hij.

'Boonstra mag de tocht niet schaatsen als die weer komt, want hij moet dan bestuurlijk aan de bak.'

"Wij ondervinden bij uitstek het gevolg van klimaatopwarming bij De Friesche Elf Steden. Daardoor is het al 27 jaar geleden dat de laatste tocht werd georganiseerd. Ook als organisatie nemen wij maatregelen om onze uitstoot te beperken." Met een knipoog zegt Boonstra: "Als de Elfstedentocht er komt, ligt heel Nederland plat. Rijders en toeschouwers komen naar Fryslân, maar overall leidt de tocht tot een afname in CO2-uitstoot, omdat de rest van Nederland thuis achter de buis en op sociale media meeleeft. Of noemen we dat greenwashing?"

Muzikant in hart en nieren

Godelieve Stratermans is AA-accountant en mede-eigenaar van ZIJ-SPAN, een accountantskantoor waar voornamelijk vrouwen werken. Samen met drie anderen is zij recent 'Praat Over Geld' gestart, waarmee ze bedrijven helpen met de financiële gezondheid van hun werknemers.

"Ik ben muzikant in hart en nieren", zegt Stratermans. "Vanaf m'n vijfde zit ik bij de muziek en de tenorsaxofoon is mijn instrument. Samen met een mede-orkestlid vervulde ik vroeger de penningmeester-taken bij de plaatselijke harmonie. De tijdsbelasting was best fors voor één persoon, zeker naast een full-time job en ook nog zelf meespelen in het orkest. Daarom deed de één de bestuursvergaderingen en de ander alle mutaties en betalingen." Haar huidige rollen zijn echt anders. "Ik vind de titel 'penningmeester' daar soms lastig."

Van bestuur naar raad van toezicht

Ook omdat de culturele sector de hulp goed kan gebruiken, is zij onder andere penningmeester bij twee stichtingen in de muziek. Bij de kleinere stichting Buccina, die het festival 'Blazen aan het Spui' organiseert en zich inzet voor "uitvoeringen van hoogwaardige symfonische blaasmuziek". En bij Opera Zuid, waar zij in de raad van toezicht ook penningmeester is, iets dat in de statuten zo is geregeld.

'Als accountant heb ik oog voor het belang van formaliteiten goed regelen en kan ik de dialoog daarover aangaan.'

"Het is een formele toezichtsrol, met een directeur-bestuurder die verantwoordelijk is voor de dagelijkse en financiële gang van zaken. Daar zijn nog harde noten te kraken, bijvoorbeeld als het gaat om de BIS-subsidie, waar wij vinden dat we te weinig krijgen gezien de voorwaarden waar we aan moeten voldoen."

Wat haar energie geeft? "Bij 'Blazen aan het Spui' hebben we het gesprek kunnen voeren of de huidige vorm met een bestuur - waarin ik dus penningmeester ben - in lijn is met de werkelijkheid. Dat gaan we nu aanpassen: van een bestuur naar een raad van toezicht. Als accountant heb ik oog voor het belang van formaliteiten goed regelen en kan ik de dialoog daarover aangaan: is dit passend?"

Handenarbeid

Ook registeraccountant Mohamed Belkadi is penningmeester in de culturele sector, omdat hij het belangrijk vindt dat "kunst en culturele activiteiten laagdrempelig zijn, bereikbaar en toegankelijk voor jonge mensen. Dat je kunt proeven van die activiteiten, ook als je bijvoorbeeld uit een armere omgeving komt". Zijn hele werkzame leven is hij verbonden aan Dubois & Co. Registeraccountants, waar ze met name maatschappelijke non-profit organisaties bedienen.

Belkadi is penningmeester bij twee stichtingen. Het kleinere Lijm-lab, dat kunstprojecten organiseert in Amsterdam-Noord en kinderen uitnodigt om te "kijken en maken met je handen als een kunstenaar", vertelt hij. "Ze zetten projecten op met beperkte middelen en veel verschillende spullen en coachen leerkrachten op die 'handenarbeid'. Dit jaar leek het erop dat we door bezuinigingen onze gemeentelijke subsidie gingen verliezen. Daar hebben we toen met z'n allen en met succes bezwaar tegen gemaakt en wij waren één van de gelukkigen die alsnog het volle bedrag kregen. Daarbij is mijn financiële inzicht en analytische benadering behulpzaam, maar we doen het samen."

Extinction Rebellion

Stichting N8 | Museumnacht Amsterdam is opgericht om jongeren te verbinden aan de musea in hun stad. Ze zijn daar succesvol in: elk jaar zijn de kaartjes binnen vijf dagen uitverkocht. "Liever verhogen we de prijs niet, zodat ook mensen met een kleinere beurs en studenten kunnen blijven komen", aldus Belkadi.

Normaliter kost dit penningmeesterschap, van de financieel gezonde stichting met een algemeen manager, hem een aantal vergaderingen per jaar. Maar afgelopen jaar trok publiekstrekker het Rijksmuseum zich terug vanwege een actie van Extinction Rebellion. Enkele dagen voor de Museumnacht kon de veiligheid van bezoekers en personeel niet langer worden gewaarborgd. "We hebben direct contact gehad met elkaar als bestuur en waren er al snel uit. Het was belangrijk richting de mensen die voor het Rijks kwamen, ze ook de mogelijkheid te geven hun geld terug te krijgen."

'Gewone' bijbaan

Waarom duurt het tien afleveringen lang voordat ik schrijf over deze serieuze bijbaan? Terwijl het waarschijnlijk één van de meest voorkomende, 'gewone' vrijwilligersfuncties is, die - aankomende - accountants naast hun hoofdbaan vervullen. Want penningmeester zijn is accountants op het lijf geschreven. Zelf ben ik geen (register)accountant, maar een registercontroller en ook ik was quaestor bij mijn studentenroeivereniging. Een betere leerschool is er bijna niet.

'Het verrijkt je als mens en professional en het is een goede manier om iets terug te doen voor de maatschappij.'

Facturen boeken en betalingen doen, dat doen deze accountants in hun penningmeesterrollen niet. Alle drie vinden ze deze serieuze bijbanen een aanrader, ondanks het risico van de bestuurlijke aansprakelijkheid. Stratermans: "Het verrijkt je als mens en professional en het is een goede manier om iets terug te doen voor de maatschappij." Dat laatste beaamt Boonstra en hij zegt ook: "In verbinding en samen met anderen cultureel erfgoed in stand houden en doorgeven aan volgende generaties. Dat geeft energie." Belkadi, tot slot: "Door als accountant met onze tijd, moeite en expertise een bestuurlijke bijdrage te leveren aan organisaties die dat niet kunnen betalen, maak je mensen die daar werken gelukkig. Dat is dankbaar werk."

Dit is deel tien in een reeks artikelen over nevenfuncties van accountants. Eerder verschenen bijdragen over de accountant als auteur, als scheidsrechter, als schuldhulpverlener, als brandweerman, als gemeenteraadslid, als 'rechter', als docent, als commissaris en als buitenpromovendus. Suggesties voor volgende afleveringen zijn van harte welkom.