Ik heb recent een ZX Spectrum Next KS1 op de kop kunnen tikken via Marktplaats. En dat is toch iets om even bij stil te staan in het kader van #klooienmetcomputers, dacht ik zo. Het betreft een computer die via Kickstarter is gefinancierd en gebouwd. Tot nu toe zijn er twee rondes geweest, KS1 en KS2. Als mijn informatie klopt zijn in totaal ruim achtduizend van deze computers verkocht, wat betekent dat ze al vanaf het begin een zeldzaamheid waren.

Maar ze zijn daarnaast ook zeldzaam interessant. Het doel van de ZX Spectrum Next was het doen herleven van de oude Sinclair ZX Spectrum, maar dan met moderne electronica en aansluitmogelijkheden. De Next combineert daarmee het beste van twee werelden. Alle aansluitingen van de originele ZX Spectrum zijn aanwezig, maar aanvullend zijn zaken als HDMI, SD, een sloot RAM (van de originele 16K en 48K naar 1M!) En voor de liefhebbers bijvoorbeeld nog een ingebouwde Raspberry Pi Zero, een RTC of een Wifi-aansluiting. Mijn versie heeft niet de RTC of de Wifi, wel de Zero.

Een bijzonder slim idee van de makers van de Next is dat zij niet gewerkt hebben met een Z80, hoewel die nog steeds gemaakt worden, en evenmin met een emulator. De Next draait op een FPGA die als Z80 is ingericht. Dit betekent dat deze volledig hardwarematig werkt als Z80, maar ook kan worden ingericht als bijvoorbeeld een 6502 (de CPU van de Commodore 64), of een 8080 (de Intel-versie van de Z80). De flexibiliteit die hiermee ontstaat, zorgt ervoor dat de ZX Spectrum Next zich kan gedragen als iedere ZX Spectrum ooit gemaakt (de 48K versie, de plus, de 128K versie, etcetera), maar ook als een ZX 81, een CP/M computer en als een soort upgrade-versie van de ZX Spectrum. Dat zijn allemaal geen softwarematige emulaties op een vast hardwareplatform, maar het zijn echt verschillende hardwareplatforms.

Wat op zich jammer is van het betrekkelijk kleine aantal verkochte computers, is dat de community weliswaar uit nogal echte nerds bestaat, maar wel heel klein is. Je zal veel zelf moeten kunnen om het onderste uit de kan te halen. Voor mij is het vooral nostalgie en minder gericht op modern gebruik. Niet dat het apparaat daar geen prachtige mogelijkheden voor biedt, maar de meerwaarde van de moderne BASIC versie die de Next-bouwers hebben toegevoegd ten opzichte van Rust is toch te klein om daar mee aan de slag te gaan.

Waar ik wel lol aan heb, is de basisfunctie van dit apparaat: een ZX Spectrum of ZX 81 zijn, maar dan met een HDMI-scherm. Als je, zoals ik, als beginnende puber een ZX 81 hebt gehad en daarna een ZX Spectrum, dan is de magie van die apparaten waarschijnlijk wel herkenbaar. Ik heb via Marktplaats ook maar meteen ieder boek uit die tijd gezocht dat ik nog vinden kon. En het doorbladeren daarvan, het eerste spelen met de Next: Ik voelde me echt weer 14. Het kippenvel bij het uitproberen van de nieuwe grafische mogelijkheden, met kleuren! De geluidsmogelijkheden, piepjes op verschillende toonhoogtes! En dat oneindige geheugen van wel 48K!

Bij al die nostalgie vielen een paar dingen me op. Ik was vergeten hoe enorm geavanceerd Sinclair BASIC voor de Spectrum was. De ZX 81 had wat dat betreft niet heel veel meer te bieden dan de TRS 80 waar ik daarvoor mee werkte, maar de ZX Spectrum was echt enorm modern.

Een ander ding dat opviel, vooral bij het lezen van al die boeken uit die tijd, is de vanzelfsprekendheid dat je als computereigenaar aan het solderen ging, machinetaal leerde en de computer tot in de kleinste details leerde kennen en beheersen. Het was allemaal volkomen vanzelfsprekend. Wie in die tijd een computer kocht om er gekochte spelletjes op te doen zonder zelf de computer te leren kennen, was in de ogen van 'ons' eigenlijk een beetje een sufferd. Het was in die tijd dat mensen, veelal mannen en jongens overigens, het werkwoord 'computeren' gingen hanteren als een beschrijving van wat we deden op zolderkamers, slaapkamers, lege klaslokalen en waar al niet. Wat was 'computeren' precies? Ik denk niet dat iemand het precies wist, maar het had alles te maken met je computer leren kennen, leren beheersen en ja, er ook veel spellen mee spelen. Alleen, deels schreef je die spellen dan wel zelf.

In die tijd leerde ik trouwens voor het eerst de BASIC-variant van de AI kennen die ik hier een tijdje geleden in C liet zien. Uiteindelijk is er nooit iets nieuws onder de zon, terwijl tegelijk alles in razend tempo verandert.

Wie mee wil doen met #klooienmetcomputers kan dat doen via GitHub. Maak een account op github.com en zoek naar Abmvk/kmc. Het account Abmvk volgen kan ook. Lezers zijn vrij te gebruiken wat ze willen en om zelf zaken toe te voegen of aan te passen, vragen te stellen of commentaar te leveren.