Ronald Bruins

De AFM als toezichthouder bekijkt de CSRD van twee kanten. De autoriteit houdt toezicht op de beursgenoteerde bedrijven die moeten rapporteren en de accountants die die bedrijven weer controleren.

'Als AFM verwachten we transparante toelichtingen over de onzekerheden en uitdagingen die de onderneming onderkent.'

Stephan van Sonderen is manager van het AFM-team Toezicht Verslaggeving en zelf RA. "Wij houden toezicht op de verslaggevingskant van beursgenoteerde bedrijven en daar gaat de CSRD dus ook onder vallen. Wat ik verwacht na 1 januari? Dat ondernemingen veel transparanter worden over hun ESG-inspanningen. Wij zien dat beursgenoteerde ondernemingen er voor een groot deel al heel serieus mee bezig zijn. Maar we zien ook beursgenoteerde ondernemingen die meer lef moeten tonen. Daar hebben we ook een rapport over uitgebracht. De kern daarvan: grote beursgenoteerde ondernemingen zijn op de goede weg met transparantie over klimaatdoelen 2030 in jaarverslag, maar de weg naar 2050 blijft nog vaag. Er zijn veel uitdagingen en onzekerheden om de net zero-doelstellingen te halen. Denk aan technologische en financiële uitdagingen, maar ook fysieke en transitierisico's door klimaatverandering. Als AFM verwachten we transparante toelichtingen over de onzekerheden en uitdagingen die de onderneming onderkent. Dat vraagt lef."

De AFM wil zien dat ondernemingen de CSRD serieus nemen en stappen in de juiste richting zetten, aldus Van Sonderen. "Daarbij vragen we ook expliciet aandacht voor het proces van verzamelen, verwerken en beheren van duurzaamheidsgegevens. Dat bevindt zich bij veel ondernemingen in een ontwikkeling naar een hoger volwassenheidsniveau. Het transparant toelichten over datakwaliteit gaat dan ook voor ons een belangrijk aandachtspunt zijn."

Stephan van Sonderen

Limited assurance

Wilna Barrientos is senior toezichthouder op accountantsorganisaties bij de AFM en krijgt in die hoedanigheid met de CSRD te maken. "We streven naar een hoge kwaliteit van de verstrekte zekerheid bij duurzaamheidsinformatie. De accountant moet zekerheid, weliswaar in een beperkte mate, geven op de CSRD-rapportage. Ook bij de beoordelingsverklaring moet assurance-informatie zijn, oftewel voldoende onderbouwing van hetgeen is geconstateerd. Daarbij moeten er ook voldoende kennis, expertise en vaardigheden zijn om de niet-financiële data en de totstandkoming ervan te kunnen beoordelen en controleren. Dat eerst nog op het niveau van een beperkte mate van zekerheid. Het is de bedoeling dat dat uiteindelijk toegroeit naar een redelijke mate van zekerheid."

'Je kunt geen goedkeurende verklaring geven als in het verslag van de onderneming goede onderbouwing ontbreekt.'

De AFM wil in die verklaring ook consistentie in de connectiviteit van niet-financiële en financiële gegevens terugzien, vervolgt Barrientos. "Hoe komen deze samen tot een consistent verhaal? Stel, een bedrijf wil de CO2 sterk omlaag brengen, maar je ziet op de balans een flink wagenpark staan met vooral benzine en dieselvoertuigen, dan roept dit vragen op hoe dit zich verhoudt met wat in een duurzaamheidsverslag staat en hoe de accountant dit in zijn beoordeling heeft betrokken. Past dit bijvoorbeeld bij de duurzaamheidsdoelstellingen die ze hebben? Of: als de substance er op een onderwerp niet is, zou de accountant zijn vinger op moeten steken. Je kunt geen goedkeurende verklaring geven als in het verslag van de onderneming goede onderbouwing ontbreekt."

Ruimte voor fouten?

Hoe zit de AFM in de wedstrijd? Als een bok op een haverkist na 1 januari, of is er ruimte om fouten te maken? Van Sonderen: "Het kost tijd en het is complexe materie. We gaan dan ook niet vanaf 1 januari met de harde stok handhaven. Maar we willen wel zien dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. Let wel, als er flagrante overtredingen zijn, treden we natuurlijk op. Bijvoorbeeld als je liegt over je groene inspanningen, of als je onvoldoende initiatief hebt genomen om aan de CSRD te voldoen. Je moet een redelijke mate van inspanning hebben laten zien, met een materialiteitsanalyse en het rapporteren over die materiële onderwerpen. Als laatste: vertel ook wat je nog niet hebt kunnen achterhalen, waar je onzeker over bent, of naar welke informatie je nog op zoek bent."

Dossiers bij accountantskantoren

De AFM is kritisch op de dossiers bij accountantskantoren. "Dit is nieuwe materie en het zijn nieuwe onderwerpen, ook voor de accountant. Daar hebben we begrip voor", stelt Barrientos. "Maar belangrijk is wel hoe de verslaggeving van de onderneming en het duurzaamheidsdeel rijmen en hoe het wordt onderbouwd. Dat daar geen tegenstrijdigheden in zitten. Onze oproep is dan ook aan accountants: verdiep je in de nieuwe materie en de onderwerpen. Kijk bij de bedrijven die je controleert alvast mee in hoeverre zij al stappen zetten en blijf CSRD-plichtige ondernemingen wijzen op de verplichting om aan de CSRD te voldoen. Het kan niet zo zijn dat je je om vijf voor twaalf nog moet verdiepen in de CSRD."

Wilna Barrientos

Begin op tijd

'Ik roep accountants op om, als ze zien dat bedrijven niet op tijd beginnen, druk te zetten en een waarschuwing te laten horen.'

Het is voor sommige partijen nu al moeilijk om een accountant te vinden en accountants zijn schaars. In dat licht: redden bedrijven en hun accountants het om op tijd de CSRD-rapportage over 2024 op te leveren? Van Sonderen: "Dat begint bij ondernemingen die op tijd klaar moeten zijn. Die moeten klaar zijn om informatie te verzamelen en over die informatie moet de accountant uiteindelijk assurance geven. Als ondernemingen hier op tijd mee beginnen, ontstaat er voor de accountant ook minder een probleem." Barrientos: "Ik roep accountants op om, als ze zien dat bedrijven niet op tijd beginnen, druk te zetten en een waarschuwing te laten horen. Bij die CSRD-plichtige bedrijven moet het besef doorklinken dat de accountant voldoende tijd moet hebben om de duurzaamheidsgegevens te beoordelen en dat ze daarom hun rapportage op orde moeten hebben."

Nauwlettender in de gaten houden

Wat gaat het rapporteren over de duurzaamheidselementen van de CSRD doen op de beurs? Gaat het koersschommelingen teweegbrengen, omdat ondernemingen transparant moeten zijn over hun duurzaamheidsprestaties? De AFM wil zich er niet aan branden. "Dat is speculeren en daar zijn we niet van", aldus Van Sonderen. "Wat ik wel kan zeggen: ik denk dat stakeholders ze nauwlettender in de gaten houden en invloed uit gaan oefenen op basis van de gerapporteerde niet-financiële gegevens. Als een klimaatplan niet een weerslag heeft op de balans, dan zou dat vreemd zijn en een reden kunnen zijn voor een stakeholder om op aan te slaan."