Wilbert Geijtenbeek

Impact maken. Dat willen accountants, zo blijkt uit het waardenonderzoek onder de beroepsgroep, die de beroepsorganisatie in november 2023 publiceerde. Maar wat kun je als professional doen om in je loopbaan zo veel mogelijk impact te maken? Volgens auteur en executive-searchspecialist Sikko Onnes is dat een kwestie van samenwerken, kennis opdoen, doorzetten en vooral nieuwsgierig blijven.

'Van tegengas, verveling of druk kun je veel leren.'

Jonge accountants willen impact maken met hun werk. Hoe doe je dat?

"Jongeren kregen veel meer keuzes dan eerdere generaties. De arbeidsmarkt biedt veel meer mogelijkheden om werkgevers kritisch te benaderen, waardoor het veranderen van werkgever een eenvoudige keuze is. En ze zijn ongeduldig; als er even niet aan hun voorwaarden wordt voldaan, volgt een switch naar de volgende baan. Dat is jammer, want juist van tegengas, verveling of druk kun je veel leren. Het is niet leuk als een baas je voor de derde keer vraagt om een presentatie te herschrijven, maar het leert je wel wat het ambitieniveau is van een goede presentatie. Tegelijk kampen jongeren met een enorme druk vanuit sociale media en van vrienden en collega's. Ze meten alles elke minuut van de dag. En vergeet niet dat ook hun ouders dwingende verwachtingen hebben."

Zijn de verwachtingen van ouders niet veel minder dwingend dan die van eerdere generaties?

"Nou, vergis je niet: ouders mogen zich soms presenteren als vrienden, ze zijn het niet. Ouders zijn ouders. Die hebben verwachtingspatronen. Van mijn drie zonen hebben er twee bijvoorbeeld hetzelfde pad gevolgd als ik: een corporate carrière. De jongste wilde dj worden - dat is hij nu.  Maar hij dacht heel lang dat wij dat niet oké vonden. Hij vertelde me pas enige tijd geleden dan hij altijd wel heeft geweten dat ik zijn loopbaankeuzes goed vond. Maar, zei hij: 'Dat heeft me wel vijf jaar gekost.' Onderliggende patronen bestaan gewoon en blijken vaak tussen de regels door. Bijvoorbeeld in de uitspraak: 'Als ie maar gelukkig is.' Dat is ongetwijfeld goed bedoeld, maar er zit een waardeoordeel onder."

Samen met twee vertegenwoordigers van jongere generaties, Ron Soonieus en Remon Jasperse, schrijft u er een boek over: Navigating Your Career. Hoe zet je verstandig koers in je carrière?

"Het mooie van een loopbaan is dat het altijd is als een huis dat je gaandeweg leert bouwen, inrichten en bewonen. In onze theorie bestaat het werkende leven van elk mens uit  drie fasen:

1. het vullen van je gereedschapskist, wat je tot je 35ste doet;
2. het bouwen van je huis, tussen je 35ste en je vijftigste;
3. het bewonen van je huis, vanaf je vijftigste.

"In de beginfase leer je jezelf ontwikkelen - je doet kennis op, maakt vlieguren, leert vaardigheden beheersen. Daarna komt het middelste blok waarin je met de door jou verworven vaardigheden carrière maakt. Als je bijvoorbeeld bent opgeleid als timmerman, dan krijg je in die fase te maken met schilders of elektriciens met wie je moet afstemmen om je huis verder in te richten. Of je groeit zelf door en wordt zelf verantwoordelijk voor andere timmermannen. Dat is de fase waarin je potentieel zich ontwikkelt."

Hoe benut je die eerste fase optimaal?

"Hoe leer je gereedschap gebruiken? Je kunt natuurlijk de gebruikshandleiding lezen. Maar dat dat niet voldoende is, begrijpt iedereen.

'Hoe je een goede accountant wordt, leer je bij een goed accountantskantoor.'

Dus is het verstandig om te kiezen voor een werkomgeving die uitblinkt. Hoe je een goede accountant wordt, leer je bij een goed accountantskantoor. Maar nog belangrijker dan het kantoor en de omgeving, zijn de mensen. Bijna iedereen leunt bij het opdoen van ervaring en het verwerven van wijsheid in de praktijk op een vroegere baas. Of op een getalenteerde collega. Die inspireren je niet alleen omdat ze vertellen hoe het moet, maar ze laten het ook zelf zien. Wie impact wil maken, doet er goed aan veel van goede mensen te leren. Zo worden omgevingen gecreëerd waarin mensen impact maken."

Daarna komt de tweede fase. In veel loopbaanpaden word je gedwongen tot een keuze voor vakspecialist of manager. Is dat verstandig?

"Dat is onvermijdelijk, in welke omgeving je ook werkt. Wij noemen dat het onderscheid tussen professionals die personally effective zijn in wat ze doen, en professionals die organisationally effective zijn. In het begin van je loopbaan leer je op tijd komen, je werk afmaken. Zo word je personally effective. In je tweede fase leer je beslissen onder tijdsdruk, leer je communiceren, omgaan met verwachtingen van anderen. Want niet iedereen is van nature organisationeel effectief. Toch krijg je hoe dan ook bij het bouwen van je huis te maken met verplichtingen waarvoor je zelf de inhoudelijke vaardigheden of kennis niet bezit. Een timmerman komt niet op tijd, de elektricien is ziek. Maar jij moet op tijd opleveren. Je kunt dus niet iedereen tevreden stellen. Dat vergt andere capaciteiten, zoals communicatieve vaardigheden. Daarom is het in de tweede fase van je loopbaan verstandig om zelfinzicht te ontwikkelen over je talenten."

Hoe leer je dat zelfinzicht? Wat is het geheim?

"Als je geen natuurlijke organisatievaardigheden bezit, betekent het niet dat je geen goede manager bent. In een managementfunctie zul je echter merken dat de organisationele kant je veel meer moeite kost dan anderen. Toen ik zelf 35 jaar oud was, werkte ik bij SHV. In dat jaar werd ik gevraagd om bij Egon Zehnder te komen werken. Ik dacht: ik ben een manager, ik ga toch geen consultant worden als ik nu vijfhonderd man aanstuur? Maar een paar jaar later kwam ik erachter dat ik veel beter was in het geven van advies. Want ik zie veel kansen aan de andere kant van de tafel, maar de uitvoering zou me hebben opgebroken. Ik zou in het pad naar die top gestrand zijn, dat weet ik zeker."

Zijn onze carrières voorbestemd?

"Carrières zijn zeker niet het gevolg van toeval. Als iemand aan het begin van zijn loopbaan rechtsboven zit, dan zal hij aan het eind van zijn loopbaan zeker niet linksonder uitkomen. Tegelijk kan domme pech een bepalende rol spelen in de ontwikkeling van een loopbaan. Maar bijna niemand heeft tien keer pech of tien keer geluk in zijn leven."

'Domme pech kan een bepalende rol spelen in de ontwikkeling van een loopbaan.'

Hoe belangrijk is het om misstappen in je loopbaan te voorkomen?

"Misstappen zijn niet erg. Kijk naar voetbaltrainers - alle grote namen hebben één of twee clubs onsuccesvol geleid. Carlo Ancelotti was bijvoorbeeld bij de Britse club Everton niet succesvol. Dat leerde hem dat hij een talent heeft om met de grote vedettes te werken. En juist bij Everton speelden die niet. Zo ontwikkelde hij zijn loopbaan. Voor je eigen ontwikkeling is zo'n tegenvallende ervaring juist goed. Geef dus niet te snel op. En blijf daarom altijd nieuwsgierig naar wat je kunt leren van zo'n situatie.”

Hoe belangrijk is nieuwsgierigheid?

"De vier ingrediënten voor loopbaanontwikkeling zijn:

• inzicht, het leren overzien van complexiteit;
• samenwerken, engagement met anderen;
• doorzettingsvermogen, niet te snel afhaken;
• en nieuwsgierigheid.

"Met alleen de eerste drie blijf je vaak hangen in een functie waar je in excelleert. Maar nieuwsgierigheid maakt dat je schwung en beweging in je loopbaan brengt. Voor een carrière als controlerend accountant is een zijstap in de financiële kolom van een onderneming bijvoorbeeld ontzettend leerzaam. Daar word je een betere accountant van."

Hoe kom je aan de top?

"Door samen te werken. Door engagement met anderen leer je het complexe stakeholderveld te kennen en te beheersen. En door initiatieven te nemen als het nodig is. Die twee activiteiten zijn noodzakelijk om aan de top te komen. Aan de top is altijd actie nodig, en toch is er altijd te weinig informatie, te weinig tijd, en en overschot aan conflicterende belangen. Om in die onzekerheid niet alleen te overleven, maar ook te leiden, moet je weten hoe je in samenwerking met anderen initiatief neemt, keuzes maakt. Dat is altijd een kwestie van gedrag. Onder headhunters wordt wel eens gezegd dat ceo's benoemd worden aan de hand van het gewenste profiel - hun cv past altijd bij de benoeming - maar als ze eruit worden gezet, dan ligt het altijd aan hun gedrag."

Hoe kun je jezelf verstandig gedrag aanleren?

"Dat is het moeilijkste. Schrijven, lezen, rekenen, dat kan iedereen leren. Maar effectief zijn in je gedrag, dat is minder eenvoudig meetbaar. Dat krijg je mee, in je karakter, van je ouders, van je omgeving, je sportclub. Je levensverhaal laat je gedrag zien."

Hoe kijkt u aan tegen een gezonde cultuur in een beroepsgroep en de onderliggende waarden?

'De kernvraag voor ambitieuze controlerend accountants is: hoe speel je dat spel echt goed?'

"Accountants zijn op basis van vakkennis personally effective. Toch hebben accountants ook organisatievaardigheden nodig. Je moet namelijk op gelijke hoogte kunnen werken met je gelijke bij de gecontroleerde organisatie, of klant. Dat kan alleen als je én de vakinhoudelijke kennis bezit, én je relatie met je controlecliënt vruchtbaar is. Accountants zitten in een spagaat: de wettelijke verplichting staat op gespannen voet met hun commerciële belang. Dat maakt bij accountants hun gedragsvaardigheden nog belangrijker. De kernvraag voor ambitieuze controlerend accountants is: hoe speel je dat spel echt goed?"

Hoe word je een goede accountant?

"De beste tip is: blijf dicht bij jezelf. Betrek het huis dat je zelf hebt gebouwd. Hoe meer je je thuis voelt in het loopbaanhuis dat je zelf heb gebouwd, en dat bij je past, des te meer je boven de partijen zult staan. Boven de spanning tussen maatschappelijke plicht en commerciële druk. Boven je eigenbelang. Zo leer je ontdekken waar het daadwerkelijk om gaat, en wat wijsheid is."

Samen met Ron Soonieus en Remon Jasperse schrijft Sikko Onnes het boek Navigating Your Career, A Young Professional's Guide to Why, How, and Where You Want to Work, dat in december 2024 uitkomt.

Sikko Onnes zal spreken tijdens de debatbijeenkomst 'Impact, en hoe dan?' van de NBA. Deze wordt op donderdag 27 juni in Cloud Nine in concertcentrum Tivoli Vredenburg in Utrecht gehouden.