Irene Kramer

"Accountancy gaat niet – alleen – over cijfers, maar ook over beeldende taal, zeker als je wilt overtuigen of een boodschap wilt overbrengen. Als je geloofd wilt worden, moet je niet té serieus doen." Aan het woord is de nestor van de schrijvende accountants: Sybren Kalkman (1944). Hij is registeraccountant en was dertig jaar partner bij KPMG. Naast een boek over het pensioenstelsel heeft hij vijf – financiële – thrillers op zijn naam staan. Een aantal daarvan gaat over Rob van Dam, een avontuurlijke accountant die op onderzoek uitgaat.

"Die boeken zijn fictie, maar ontleend aan de werkelijkheid. Het idee voor Claim uit Moskou bijvoorbeeld ontstond toen op een Kerstavond deurwaarders op de stoep stonden bij KPMG-partners met een Crédit Lyonnais-claim uit Rusland. Struikelbank won in 2011 de Haarlemse Debuutprijs en gaat over de kredietcrisis. Ik zag dat in werkelijkheid het publiek nogal gelaten reageerde op die bijna omvallende banken. Dus komen in het boek grote protesten voor en een spannend, crimineel einde vol zelfverrijking."

Met jezelf praten

Kalkmans laatste boek Voor altijd mijn liefje (2022) is een persoonlijk verhaal over gelukkig blijven met dementie. Daarin beschrijft hij als ervaringsdeskundige het dementieproces van zijn vrouw Dini. Je kunt het boek ook lezen als een aangrijpende liefdesroman. "Vooral dit boek is uitgegroeid tot een serieuze bijbaan", vertelt Kalkman. "Ik geef presentaties in het hele land in Alzheimer-cafés, voor Dementie-trefpunten, op congressen en voor verenigingen van gepensioneerden. Het gaat dan vooral over mantelzorgen en de toekomst van de zorg voor kwetsbare ouderen." Een bijbaan die overigens niets opbrengt, iets dat geldt voor wel meer serieuze bijbanen in deze reeks.

'Als accountant én als schrijver ben ik analytisch bezig.'

"Ik was hoofdredacteur van de schoolkrant en heb schrijven altijd ontzettend leuk gevonden. Je leert met jezelf praten als schrijver. Schrijven is een manier van denken voor mij. Als accountant én als schrijver ben ik analytisch bezig. Ik probeer een beeld te krijgen en het te snappen." Kalkman onderscheidt twee soorten schrijvers: "Stylisten, die iedere zin mooi willen maken. En 'plot-isten' zoals ik, die meer zitten op de structuur van het verhaal. Het verhaal bedenken is trouwens maar één zevende deel van het werk. De meeste tijd gaat naar het herschrijven, herschrijven en nogmaals herschrijven."

Geen pleisters plakken

Dat laatste herkent Monika Bankert (1966), die van 2017 tot de publicatie in 2021 werkte aan het boek Voor onze dochters. "De wereld wacht op vrouwelijk leiderschap, want daar ligt de sleutel voor onze vreedzame en duurzame toekomst. De hedendaagse realiteit is anders, want vrouwen worden nog steeds onderdrukt. Maar waarom eigenlijk?" Over die zoektocht door de evolutie heen gaat haar boek. Bankert is registeraccountant, financieel interimmanager en tot juni 2024 NBA-bestuurslid.

'Als accountant kan ik natuurlijk geen onzin opschrijven.'

"In plaats van 'pleisters plakken' wilde ik begrijpen waarom vrouwen overheerst worden. Om zo te kunnen bijdragen aan het uitbannen daarvan en iets goeds te doen voor vrouwen in de wereld. Op zo'n manier werkte ik ook als controlerend accountant: door vragen te stellen en onderzoek te doen, achterhalen hoe iets echt zit en wat de oorzaken zijn. Als accountant kan ik natuurlijk geen onzin opschrijven. Alleen al het woord voor woord controleren van alle bronnen, heeft me op het eind bijna vier maanden gekost." En ook nu is Bankert nog volop met het boek bezig. "Ik spreek het luisterboek in, ga naar de Buchmesse en werk aan de Engelse vertaling. En ik denk over een volgend boek met als werktitel 'Voor onze zonen'."

Menselijkheid

Bankert vervolgt: "Het onderzoek en het schrijven van het boek heeft me veel kennis gebracht over hoe wij mens zijn geworden en wat de voorwaarden zijn voor ons menselijk welzijn. Een element daarin is de aard van de communicatie, die liefdevol moet zijn, zonder agressie. En de kwaliteit van de informatie is belangrijk, zodat mensen niet misleid worden. Dan zijn we weer terug bij het accountantsberoep. Met al die kennis breng ik in mijn werk een andere blik mee, nog meer gericht op menselijkheid en waardering. Andere geluiden durven laten horen, dat kenmerkt mij."

Verhalenverteller

Omar El Messaoudi (1990), zelfstandig gevestigd registeraccountant en tot eind 2023 voorzitter van NBA Young Profs, heeft tot nu toe twee boeken geschreven: debuutroman Het wonder op sandalen en De vijf fakkels, gepubliceerd in 2023. "Mijn laatste boek gaat meer over onze wereld en de betekenis van succes. Het is verhalend verteld en heeft het karakter van een guidebook, maar het is géén manual. We hebben al genoeg AO/IB boekjes gelezen." Dat zegt deze schrijvende accountant in een BusySeasonTalks-podcast.

"Vroeger thuis, aan tafel met acht kinderen, vertelde ik al verhalen. Je moet wel eten, zei mijn moeder dan, want alles is bijna op. Dat verhalen vertellen heeft zich doorvertaald naar het schrijven voor mij. Schrijven is een mooie manier om te inspireren én zelf geïnspireerd te worden. Dat is een grappig en interessant fenomeen om mee te maken: dan ben ik iets aan het schrijven en terwijl je dat doet, kom je tot nieuwe ideeën. In het schrijven kan ik mijn energie kwijt en ik krijg er energie van. Daardoor kost het mij niet veel tijd om het boek te schrijven, als resultaat van een proces. Wat wel veel tijd kost, is het opdoen van de ervaring en het verkrijgen van de inhoud."

'Wat mij helpt, is even pauze nemen. Een stap opzijzetten, iets heel anders doen.'

Het schrijven van een boek is niet altijd chill, meent hij. "Ook daar heb je met een mentale strijd te maken. Wat mij dan helpt, is even pauze nemen. Een stap opzijzetten, iets heel anders doen. Dan komt de inspiratie meestal snel terug." Dat geldt voor hem ook voor het accountantsvak. "Ik probeer die mindere momenten als leerscholen te zien."

Speculaas

Alle drie de schrijvende accountants delen hun levenslessen. Omar El Messaoudi doet dat in zijn boek door uit zijn eigen ontwikkeling handvatten te halen voor anderen: "De fakkel doorgeven naar de volgende. Maar je moet ‘m ook onderhouden, anders gaat 'ie uit." Monika Bankert heeft een 'menselijkheidsindex' ontwikkeld: "Een holistisch denkmodel over dat wat belangrijk is voor duurzaam geluk en natuurlijk menselijk overleven op onze planeet."

Sybren Kalkman deelt in zijn laatste boek de afspraak die hij met zijn vrouw had. En die hij ook volhoudt, nu Dini er niet meer is. "Om evenwichtig en gelukkig te blijven moet je iedere dag: Iets liefs doen voor een ander; Iets buiten doen, ook als het regent; Iets nieuws doen, op een andere manier dan je gewoonlijk doet; Een stukje speculaas eten." Hoe mooi is dat.

Dit is deel negen in een reeks artikelen over nevenfuncties van accountants. Eerder verschenen bijdragen over de accountant als scheidsrechter, als schuldhulpverlener, als brandweerman, als gemeenteraadslid, als ‘rechter’, als docent, als commissaris en als buitenpromovendus.