Ronald Bruins

Bij Robidus stond Van Sassen net klaar om de CSRD te omarmen en in te voeren in de processen van de sociale zekerheidspartij. "Ik had net een uitvoerige cursus gehad van Stefan Betting, een specialist die me tot in de haarvaten kon uitleggen wat de CSRD is. Ik zag tijdens de cursus dat mijn mede-studiegenoten schrokken van wat er werd gevraagd, maar mijn handen begonnen juist te jeuken. Met meteen een vraag in mijn gedachten: Hoe zouden we dit kunnen invoeren en er als organisatie zoveel mogelijk profijt van kunnen hebben?"

Bij die vraag bleef het, want Van Sassen solliciteerde bij internetbank bunq. De ceo zag zijn kennis en competenties het best tot uitdrukking komen als hoofd van de product-R&D-kant. "De processen bij Robidus waren min of meer voorspelbaar voor me geworden. Ik had het idee dat ik klaar was en ik ben niet iemand die op de winkel gaat passen. Toen ging ik zoeken: Wat vind ik leuk? Als drijfveren kwamen uit mijn zoektocht dat ik graag mensen verbind, altijd voor het beste resultaat ga en complexe zaken simpel wil maken. Die elementen komen samen in mijn nieuwe functie."

Gigantische muur

"De CSRD is een raamwerk", concludeert Van Sassen vanuit de opgedane vakkennis. "Net zoals Solvency II dat is. Solvency II is een toezichtraamwerk voor het in kaart brengen van risico's en kapitaalvereisten. Dit gaat ook over hoe je je bedrijfsvoering, de interne beheersing en het risicomanagement hebt vormgegeven. De CSRD heeft een ander doel, maar het is eveneens een rapportageraamwerk met een bovenliggend doel. Daarbij staat de vraag centraal hoe je het beste kunt rapporteren om je uiteindelijke doel, het beschermen van ESG-waarden, te bereiken. Daarbij merkte ik wel dat dat raamwerk, door ondernemers, werd ervaren als een gigantische muur. Met daarbij de rapportagelijnen en -formats van environmental, social en governance opgesplitst. Daarbij bestaat er ook nog discussie over definitiekwesties van ESG. Deze exercitie heeft alles in zich om erg complex te worden.

'Deze exercitie heeft alles in zich om erg complex te worden.'

Maar de echte doelen bereik je als je zaken simpel houdt en de maatschappij kan informeren in begrijpelijke taal. Je zou dus naar uniformiteit toe willen, maar je hebt de tijd niet om te wachten. Je moet er wel mee aan de slag om 1 januari 2025 te halen. En eerlijk gezegd: We hadden in de rapportages over ons wagenpark en ons energieverbruik al wel het een en ander aan input. De uitdaging zit duidelijk ook in het verzamelen van gegevens uit de keten. Voor welke uitstoot zorgen wij indirect, door leveranciers in te schakelen? Mijn verwachting was dat we daar leveranciers zouden vragen naar certificaten, om aan te tonen dat ze aan de CSRD voldoen. Je kunt namelijk niet tot op het kleinste detail je keten doorgronden."

Belangrijke rol accountant

De accountant heeft volgens Van Sassen een belangrijk rol te spelen bij het geven van assurance over de CSRD-rapportage. "Ik vind het goed dat die rol bij een accountant ligt. Die kan een toetsenkader aanleggen en de CSRD-gegevens langs de meetlat leggen. Op een gestructureerde wijze, alsof het financiële verslaggeving betreft. Alleen heb ik het idee dat de accountant eenzelfde leercurve moet doorlopen als de maatschappij. We starten dus allemaal met hetzelfde kennisniveau, terwijl accountants de CSRD moeten gaan controleren. Ook verhoogt de CSRD de kosten die je kwijt bent aan je accountant. Uiteindelijk komt dat weer, net als bij Solvency II, terug in de prijzen die je rekent aan je klanten. Dat kan niet anders."

'We starten allemaal met hetzelfde kennisniveau, terwijl accountants de CSRD moeten gaan controleren.'

De CSRD werkt met scope één, twee en drie. Van Sassen: "Grofweg is scope één de uitstoot van je eigen bedrijfsvoering, scope twee die van je leveranciers en drie die van je klanten. Als iedere organisatie nu één en twee aanpakt, dan kom je automatisch op elkaars terrein en zou er geen drie meer bestaan. In die zin heeft de CSRD een zelfreinigende werking. Wat ik wel een moeilijk item vind: In Europa gaan we hiermee vol aan de slag. Maar als Westers bedrijf kan ik moeilijk in India uitleggen dat dit de prioriteit is, terwijl zij daar de prioriteit leggen bij een dak boven het hoofd en eten. Het zou zonde zijn als de CSRD een uitsluitingsmechanisme wordt, terwijl je juist dat soort landen ook mee wilt nemen in de ontwikkeling."

Bestuurstafel

Waar financiële verslaggeving in de loop van decennia is ontwikkeld en min of meer vaststaat, moet niet-financiële rapportage zich nog uitkristalliseren. Van Sassen: "Dat is vreemd voor ons als financials. We neigen als registeraccountants in de kleurenpsychologie naar blauw. We willen getallen exact weten, maar dat kan niet altijd bij een onderwerp als duurzaamheid. En dus moet je werken met aannames. Ik zou dat voor niet-financiële gegevens willen oppakken vanuit nut en noodzaak. Welke onderdelen van de CSRD zijn zo materieel dat deze de onderneming substantieel raken? Zonder dat je de wetenschappelijk waarheid in pacht hebt wat exact de CO2-uitstoot is. Dat zijn meteen thema's die op de bestuurstafel thuishoren, omdat ze een invloed hebben op de waarde van je bedrijf. Op basis van die onderwerpen zou je impairment testing moeten doen op je assets, om te kijken hoe de waarde wordt beïnvloed door bijvoorbeeld klimaatverandering."

Weinig mensen lezen een financieel jaarverslag van haver tot gort, stelt Van Sassen. "Het gaat toch om de kern naar boven te halen, naar begrippen als omzet, winst, liquiditeit en kapitaal. Met 1.800 datapunten is het de vraag of bij de CSRD al die elementen worden gelezen. Ook daar moeten we dus met een samenvatting naar boven komen, naar key performance indicatoren. Bijvoorbeeld over zaken als CO2, mensenrechten of biodiversiteit. Welke kpi's dat precies worden, zul je in overleg met je stakeholders moeten bepalen. Welke maatschappelijke impact vinden zij belangrijk en waar kun je je het beste op focussen?" Duidelijk is volgens Van Sassen wel dat duurzaamheid meer en meer in de prijs van dienstverlening en producten wordt verdisconteerd. "Ik zie daar ook een mooi voorbeeld in mijn huidige rol.

'Je zet een jarenlange relatie ook niet zomaar aan de kant omdat een thema als duurzaamheid zich aandient.'

bunq heeft nu al een tool waarmee je inzichtelijk krijgt hoeveel CO2-uitstoot je aankoop met zich mee heeft gebracht. Tegelijkertijd plant bunq een boom voor je om je uitstoot te neutraliseren. Uiteraard geheel gebaseerd op schattingen en aannames. Maar het feit dat je bewustwording wordt vergroot, is een grote winst. Ik denk dat dat soort mechanismes gemeengoed worden in aankooptrajecten van klanten."

Verleiden van de klant

Van Sassen is daarbij voorstander van nudging, het verleiden van een klant. "Ik ben niet voorstander van uitsluiting. Je kunt zeggen dat je als bank of verzekeraar alleen nog maar duurzame klanten wilt hebben. Dan heb je een prachtige 'groene' portefeuille waarmee je kunt pronken, maar wie heb je er mee geholpen? De wereld niet, het klimaat niet en uiteindelijk jezelf ook niet. Vraag is dus eerder hoe je je klanten en je leveranciers het beste helpt, nadat je je eigen bedrijfsvoering groen hebt gemaakt, met verduurzamen. Dat is een gezamenlijk traject. Daarbij komt: Je zet een jarenlange relatie ook niet zomaar aan de kant omdat een thema als duurzaamheid zich aandient. Van uitsluitingsmechanismes wordt niemand beter."

Als laatste houdt hij een pleidooi om de CSRD simpel te houden. "Zodat ondernemers niet onder de compliancedruk van duurzaamheid bezwijken. Of dit maar een grote ver-van-mijn-bed-show vinden. Dat zou zonde zijn."