Henk Vlaming

Waar ben je de laatste tijd mee bezig, vroeg Steef Visser aan zijn zoon, die registeraccountant is. "Zoonlief was druk met het opzetten van de audit trail en met materialiteitsberekeningen. Ikzelf had een huilende ondernemer aan tafel gehad. Uitgezaaide kanker. Wat hij moest doen met zijn zaak? Hij vroeg me om raad over de toekomst van zijn bedrijf, vanuit het vertrouwen in de onafhankelijkheid van zijn accountant. Dat is iets heel anders dan de controle van een beursgenoteerd bedrijf, maar niet meer of minder waardevol. In allebei de voorbeelden ging het om accountancy."

Het collegiale gesprek tussen vader en zoon markeerde voor Steef de breedte van de accountancy, die de laatste jaren steeds meer reliëf kreeg. Naast de grote kantoren met oob-vergunning zijn er de niet-oob kantoren die wettelijke controles uitvoeren, de mkb-kantoren en de accountants in business. "Allemaal hebben ze een eigen plek, allemaal zijn ze waardevol."

Gelijkwaardiger verhoudingen

De verhoudingen binnen de sector werden met de jaren gelijkwaardiger. Tien jaar geleden bestond de mkb-accountant nog niet, zo geeft hij aan. "Tenminste, niet onder die noemer. Onder een accountant verstonden we degene die externe controles deed. De audit stond centraal en dan ging het al gauw ook over de grotere kantoren."

Bij de kleinere kantoren hoorde je de klacht dat ze niet werden gezien door de NBA, geeft hij aan. "Het besef drong door dat de mkb-praktijk anders was dan de controlepraktijk en daarom ook speciale aandacht nodig had."

'De verhoudingen binnen de sector werden met de jaren gelijkwaardiger.'

In 2015 werd Steef Visser de eerste voorzitter van de Commissie MKB van de NBA, omdat hij aandacht had getrokken als ondernemende accountant met een visie op het vak. Samen met zijn compagnon bouwde hij Visser & Visser uit van een lokaal kantoor tot een regionale speler met landelijke allure, met de focus op het mkb.

Steef gelooft in de rol van de mkb-accountant als onafhankelijke vertrouwenspersoon die de ondernemer de financiële spiegel voorhoudt. Op hun beurt hebben de mkb-accountants zelf ook behoefte aan ondersteuning. Maar toen Steef binnen de accountancy voortrekker werd van die support, was het toch even wennen. Vooral toen de man van de Zuid-Hollandse eilanden op de burelen van de NBA arriveerde. "Ik voelde me de buitenstaander. Opeens ging ik om met mensen die het voor het zeggen hadden in het vak. Mijn vrouw moest er om lachen. Je voelde je zeker weer de mindere, zei ze."

'De vermeende tegenstelling tussen audit en mkb-praktijk was eerder een kwestie van onbekendheid.'

De cultuurschok duurde kort. "Want ik werd uitstekend opgevangen door de medewerkers van de NBA. De vermeende tegenstelling tussen audit en mkb-praktijk was eerder een kwestie van onbekendheid, dan een werkelijke kloof. De accountancy gaat om de onderneming en de ondernemer, zowel bij de audit als bij de mkb-praktijk."

Digitalisering

Samenhang was wat het vak nodig had, toen de digitalisering impact maakte op de accountancy. "De technologie leidde tot een versnelling van het ondernemerschap", meent Steef. "Maandelijkse rapportages worden door systemen gegenereerd, waardoor de ondernemer al weet hoe de zaak draait voordat de jaarcijfers zijn opgemaakt."

De hoofdvraag voor hem was hoe de mkb-accountant de ontwikkelingen in het vak kon bijhouden. Mkb-kantoren hebben daar geen staf of afdelingen voor. Alle menskracht is er nodig om de klantvraag te beantwoorden. "Al die extra informatie moet je als accountant bijhouden in dossiers. De regelgeving voor accountants is er megagroot door geworden. Maar geen mkb-accountant die de HRA (Handleiding Regelgeving Accountancy, red.) leest van kaft tot kaft, daar ontbreekt de tijd voor. We maakten er bij de Commissie MKB een bundel van, met alle voorschriften van de NV COS die van toepassing waren voor de samenstelpraktijk. Ongeveer honderd pagina's; de handleiding voor een vorkheftruck is dikker."

Steef wilde met de Commissie MKB zicht houden op de veranderingen in ons vak. "Alles wat ik tegenkwam over de professie, de markt en de technologie bracht ik in, of het nu ging over Visionplanner of private equity in het mkb. Veranderen begint met meepraten en meedenken. Ik haalde de contacten aan met andere commissies in de NBA, zodat de voorzitters altijd bereikbaar waren voor elkaar."

Hoe waardevol die integratie van kennis is, bleek tijdens de coronacrisis. Steef werd volop betrokken bij regelgeving over de NOW, afstemming daarover binnen de NBA en het communiceren met het ministerie. "Er is wederzijdse belangstelling en begrip, we doen een beroep op elkaars expertise. Het helpt om te anticiperen op veranderingen in plaats van enkel te reageren."

Dilemma

Dat is nodig om de waarde van de accountant hoog te houden, stelt hij. "Natuurlijk hoor ik op verjaardagen ook de geintjes over accountants, als er weer iets in de krant staat. Maar als accountant sta je voor integriteit en vertrouwen, daar kan de maatschappij op steunen. Dat is echter meer dan het verzorgen van jaarrekeningen, administraties en aangiftes. Nu wordt er visie van ons verwacht op wat er gebeurt in de samenleving."

'Nu wordt er visie van ons verwacht op wat er gebeurt in de samenleving.'

Dat de mkb-accountant hierdoor steeds meer in de rol van adviseur komt, is een dilemma, meent Steef. "Voor het samenstellen van jaarrekeningen hebben we een stelsel van beroepsregels, maar die gelden minder hard voor het advieswerk. Ja, er gelden basisregels, maar dat zijn dezelfde die ook in het menselijk verkeer gelden. Toch ben je als accountant voortdurend bezig met advies geven. Onbedoeld kun je klanten op het verkeerde spoor zetten, zonder dat de beroepsregels houvast bieden."

Steef Visser raadt mkb-accountants daarom aan dicht bij hun eigen professie te blijven. "Vorm geen meningen over iets waar je geen verstand van hebt, ga er niet over in discussie. Als accountant ben je opgeleid in financiële kennis, van kosten en belastingen tot dividend. Die pas je toe vanuit een normenkader. Het verenigen van deze normen met mijn kennis is de basis voor wat ik als eerlijk en open beschouw. Nooit ben ik daarvan afgeweken. Wat ik ervoor terug heb gekregen, is vertrouwen dat men had in mij als accountant."