Marc Schweppe

Anders dan wat Fonteijn tijdens de plenaire ochtendsessie op de Accountantsdag suggereerde, heeft Douma de slotrapportage van de Kwartiermakers toekomst accountancysector wel degelijk gelezen. "Twee keer zelfs", benadrukt hij. De NBA-voorzitter is het eens met de kwartiermakers dat het belangrijk is om "de wind in de zeilen" te houden. Het beroep ziet soms beren op de weg richting verandering, erkent hij. "Maar ik zie toch vooral mensen die intrinsiek gemotiveerd zijn om dit veranderingstraject tot een succes te maken."

Volgens de kwartiermakers gaat die verandering veel te langzaam. Dat snapt Douma wel. "Ik vind het ook traag, maar ik zie een vergezicht en ga op weg.

'Er zijn geen toverstokjes om dit met een paar interventies zomaar te veranderen, er is draagvlak nodig.'

Er zijn geen toverstokjes om dit met een paar interventies zomaar te veranderen, er is draagvlak nodig." De NBA-voorzitter benadrukt dat er voor die verandering geen silver bullet is, "anders hadden de kwartiermakers die ook wel gevonden". Het is een complex proces, dat niet op te lossen is met het aanpassen van wat regels, meent hij.

Geheimhouding

De recent verschenen discussienotitie over de geheimhoudingsplicht van accountants is een goed voorbeeld. Fonteijn verbaasde zich erover dat die na een lang voortraject nog niet verder komt dan een publicatie met stellingen, die weer ter consultatie worden voorgelegd.

Douma ziet dat anders, al geeft hij toe dat de aanloop van de betrokken projectgroep mede door praktische aspecten langer was dan gehoopt. "Er lag een conceptrapport, daar was ik blij mee. Het gaf ruimte voor accountants om transparanter te zijn over wat ze doen. Maar om draagvlak te krijgen moet je daarover met de sector in gesprek gaan. We kiezen nu voor een korte consultatie van een paar weken en willen dan snel tot een finaal document komen."

Onafhankelijk

De kwartiermakers stellen in hun slotrapportage dat de NBA zich (ook financieel) onafhankelijker moet opstellen ten opzichte van de commerciële partijen in de sector. Volgens Douma is vooral een onafhankelijke houding van de beroepsorganisatie van belang. "Net als accountants zelf, die worden ook betaald door de gecontroleerde organisatie, maar zijn er voor het publiek belang en moeten die commerciële druk dus weerstaan. Dat is voor de NBA niet anders."

'Om met de sector verandering na te streven, moet je met de mensen uit de sector zelf werken.'

Het pleidooi voor een meer onafhankelijke rol van de NBA is volgens de voorzitter ook "een miskenning van het feit dat we nog steeds een vereniging van accountants zijn". Besluitvorming gaat via de ledenvergadering, dat zorgt mede voor de traagheid die de kwartiermakers benoemen. "Maar om met de sector verandering na te streven, moet je met de mensen uit de sector zelf werken."

Samenwerken

Een inhoudelijke en financiële bijdrage van de kantoren aan de NBA is gewoon nodig, meent Douma, maar ook samenwerking. Bij het werken aan een veranderagenda gaat het immers niet om regels, maar om cultuur en processen die moeten veranderen. "Ik wil ook wel sneller. Maar zeker als het over cultuur gaat, gaat dat niet in een handomdraai. Een cultuur van samenwerken, authenticiteit, dilemma's delen, elkaar steunen bij moeilijke beoordelingen van situaties bij een controleclient, laat zich niet met regels opleggen, die moet groeien."

'Op reële zorgen gaan we in, maar als er sprake is van obstructie, dan  gaan we daar tegenin en dan houd ik mijn rug recht.'

Op sommige momenten ervaart Douma weerstand vanuit de sector, bijvoorbeeld bij die geheimhouding of als het gaat over bevindingen van de accountant rondom fraude. Af en toe zijn er ook reële zorgen, zoals in die discussie over de spanning tussen geheimhouding en transparantie. "Soms voel je druk vanuit het beroep. Op reële zorgen gaan we in, maar als er sprake is van obstructie, dan  gaan we daar tegenin en dan houd ik mijn rug recht. Op het moment dat wij als NBA het gevoel zouden krijgen dat we door massale weerstand geen meters kunnen maken, moet ik dat bij de politiek of de AFM neerleggen. Maar dat is gelukkig niet het geval."

Opleiding

In opdracht van de kwartiermakers en de NBA samen heeft de Expertgroep gekeken naar het beroepsprofiel en de opleiding tot accountant. Belangrijk is hun advies om te komen tot een onderscheid tussen een basis accountant en specialisatie. Douma is blij met het rapport, al moet er nog goed naar gekeken worden, bijvoorbeeld als het gaat over de positie van accountants in business.

De NBA gaat over de adviezen in gesprek met partijen als NOREA en VRC, om het rapport te vertalen in beroepsprofielen. Ook zal de beroepsorganisatie met andere betrokkenen op zoek gaan naar een "regisseur" om de voortgang te bewaken, aldus Douma.

De opleiding moet in ieder geval korter, wat hem betreft. "Zeven of acht jaar in totaal is wat ons betreft genoeg. Dat kan bijvoorbeeld door meer integratie van theorie en praktijk, wat je nu al ziet gebeuren bij sommige opleiders. En ik heb liever dat we investeren in de social skills van mensen, in hun rechte rug. In de toekomst hoef je de HRA niet meer uit je hoofd te kennen. De opleiding moet echt anders en dan wordt die ook leuker. Dat is goed voor de aantrekkelijkheid van het beroep."

• Lees ook het interview met Kris Douma op de website van het FD.