Henk Vlaming

"De kans dat ik op geen enkele vraag antwoord kan geven is honderd procent", reageert een accountant die een Nederlands bedrijf met een Russische eigenaar controleert. Nog maar een halfjaar geleden gaf hij een goedkeurende verklaring bij de jaarstukken, waarin het vooral over corona ging.

"Alles wat ik zou zeggen over Rusland wordt meteen herleid naar mijn cliënt", aldus de accountant in kwestie. "Vanuit mijn vertrouwenspositie mag ik dat niet doen. Ik denk dat elke controlerend accountant in deze positie hetzelfde zal zeggen."

Niet vrij om te praten

Inderdaad is dit ook de reactie van andere accountants die voor Russische bedrijven in Nederland werken. Ze zijn wel benaderbaar, maar voelen zich niet vrij om te praten over hoe zij de financiële ban ervaren die over tal van Russische bedrijven is uitgesproken.

'Alles wat ik zou zeggen over Rusland wordt meteen herleid naar mijn cliënt.

Niet alleen vanwege het klantbelang, ook vanwege contacten met accountantskantoren in Rusland, die soms aangesloten zijn bij internationale netwerken. Elk woord van een Nederlandse accountant kan de Russische collega in de problemen brengen, zo is het gevoel.

Toch zijn er accountants die wel vertellen over hun ervaringen. "Ik heb één relatie in Rusland", zegt Grady Hofstra, accountant bij Van der Meer Accountants & Adviseurs. "Die produceert landbouwmachines zoals aardappelpootmachines en rooiers voor Rusland, met onderdelen uit Nederland en West-Europa. Ik heb te maken met een aantal Russische aandeelhouders die deze machines produceren in Rusland en ze daar verkopen. Zij zijn ook aandeelhouders van een Nederlandse vennootschap, van waaruit de inkoop van onderdelen wordt georganiseerd. Ik ben uitsluitend accountant van de Nederlandse vennootschap."

Geen betalingen meer mogelijk

Maar de machinehandel naar Rusland ligt stil, want er zijn geen betalingen meer mogelijk, aldus Hofstra. "Daardoor gaat de machinefabriek van die Russische ondernemers kapot, want ze kunnen de invoer van onderdelen niet meer betalen. Banken regelen geen betalingen meer met Rusland. Eens per jaar kwamen de ondernemers uit Rusland, als de jaarrekening moet worden opgemaakt van de Nederlandse vennootschap."

'Ik zie dat hun bedrijf kapotgaat, zoals er nog wel meer kapot zullen gaan.'

"Ik heb nog contact met ze gehad, dat ging over geldstromen die niet meer mogelijk zijn. Misschien dat er iets mogelijk is met crypto's, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Ik kan niets voor ze doen, want ik kom alleen in beeld als de jaarrekening moet worden opgemaakt. Ik zie dat hun bedrijf kapotgaat, zoals er nog wel meer kapot zullen gaan. Als er niet wordt geleverd, ontstaan er problemen op het Russisch platteland, want daar zijn agrarische bedrijven afhankelijk van de invoer van onderdelen en reserveonderdelen uit Europa."

Aangeslagen

Wie zich ook aangeslagen voelt is Gerard Uijtendaal, partner van het internationale Reanda-netwerk voor internationale audits. "Ons internationale netwerk heeft ook een vestiging in Oekraïne. Een van onze auditpartners hier in Nederland komt uit Oekraïne, die maakt zich heel veel zorgen."

'Als er vanuit internationale netwerken sancties van kracht zijn, zitten ze in een spagaat.'

Uijtendaal was meer dan tien jaar accountant in Rusland, onder andere voor het Russische Deloitte-kantoor. "Ik maak me al langer zorgen. Ik ken nog zoveel mensen daar, ook al ben ik er niet meer actief als accountant. Wat ik hoor is dat het doorsnijden van de banden met internationale netwerkorganisaties nu beter is voor Russische accountantskantoren. Als er vanuit internationale netwerken sancties van kracht zijn, zitten ze in een spagaat", stelt hij. "Voor de Russische staat en Russische bedrijven waarvoor sancties gelden, mogen ze vanuit het internationale netwerk niet meer werken. Maar in Rusland gelden die sancties uiteraard niet, dus mogen Russische accountants vanuit de plaatselijke wetgeving wel Russische overheden en bedrijven controleren. Zeggen lokale accountants daar nee tegen, dan zou dat ter plaatse verkeerd kunnen worden uitgelegd."

Accountants die voor westerse bedrijven in Rusland werken hebben nu vooral te maken met afwaarderingen. "Die gaan naar bijna nul", zegt Uijtendaal. "Winsten krijgen westerse bedrijven niet meer uitgekeerd en er dreigen nationalisaties. Maar eerlijk gezegd ben ik daarmee niet bezig, want dat gaat over geld. Het echte drama gaat over Oekraïne, waar ik zoveel mensen ken. Als ik aan hen denk, breekt mijn hart."