Marcel Kurvers en Guus Ham

Er staat heel wat te veranderen op het gebied van permanente educatie voor openbaar accountants in de mkb-praktijk vanaf 2021. Vooralsnog lijkt de coronacrisis geen verandering te brengen in het moment waarop de regeling ook voor deze groep accountants van kracht wordt.

Dat betekent dat zij zich uiterlijk dit najaar moeten voorbereiden op de nieuwe PE-regeling, die per 1 januari aanstaande ook voor hen gaat gelden. Daarbij is het goed om vanuit een breder perspectief naar de regeling te kijken ten opzichte van de oude regeling. Het draait bij de nieuwe regeling niet alleen om de persoonlijke ontwikkeling van de individuele accountant, maar ook om zaken als personeelsbeleid, cultuur, focus en de ontwikkeling van het accountantskantoor in algemene zin. 

Keuzevrijheid

In de nieuwe PE-regeling vervalt het behalen van PE-uren. Daarnaast krijgt de individuele accountant in het nieuwe model meer verantwoordelijkheid en meer keuzevrijheid voor wat betreft leervormen en inhoud. Accountants kunnen naast cursussen en trainingen bijvoorbeeld ook kiezen voor zaken als learning on the job, zelfstudie, coaching en intervisie.

'Wat heeft de accountant nodig om ambities en doelen te bereiken?'

Essentieel is dat de accountant kan aantonen dat de middelen die worden ingezet, bijdragen aan het behalen van gestelde leerdoelen en de persoonlijke ontwikkeling (en daarmee aan de kwaliteit van het beroep in zijn algemeenheid). Het gaat hierbij niet alleen om het bijhouden van vaktechniek en (fiscale) actualiteiten, maar ook om het ontwikkelen van diverse vaardigheden, zoals het aansturen van het team dat de accountant onder zich heeft en de communicatie met de cliënt.

PE-portfolio

Elke accountant dient jaarlijks in het eerste kwartaal leerdoelen vast te stellen op basis van zijn eigen functie en rol. Daarbij moet worden aangegeven hoe de leerdoelen gerealiseerd gaan worden (plan van aanpak). Vervolgens dient jaarlijks aan het eind van het jaar te worden geëvalueerd of de gestelde leerdoelen zijn gehaald. Dit door een aantal voorbeeldsituaties uit de praktijk vast te leggen. Wat heeft de accountant geleerd, welke kennis en vaardigheden zijn ontwikkeld en waaraan merkt de accountant deze ontwikkeling in de dagelijkse praktijk; wat doet de accountant nu anders? Dit alles wordt vastgelegd in een zogenaamd PE-portfolio. 

Overeenkomsten met NVKS

De nieuwe PE-regeling kent qua uitgangspunten sterke overeenkomsten met de Nadere Voorschriften Kwaliteitssystemen (NVKS). Alleen dan niet op kantoorniveau maar op persoonsniveau. Wat is de ambitie, hoe wil je die ambitie realiseren? Welke doelen stel je jezelf? Wat heb je nodig om die doelen te bereiken? Net als de NVKS kent de nieuwe PE-regeling ook een jaarlijks evaluatiemoment om vast te stellen of ambities en doelen zijn gerealiseerd. Door zowel de NKVS als de nieuwe PE-regeling komt op zowel kantoor- als op individueel niveau het resultaat van ingezette middelen en inspanning centraal te staan. De plan, do, check en act-cyclus uit de ISO-wereld op postzegelformaat.

Het in lijn brengen van ambities en doelstellingen op kantoorniveau en het niveau van de individuele accountant zorgt ervoor dat zij elkaar versterken. Wat is de focus van het kantoor qua type cliënten en dienstverlening? Welke kennis en kunde moeten we daarvoor in huis hebben en wat is het gewenste kennis- en ervaringsniveau? Wat heeft het kantoor nodig om ambities en doelstellingen te realiseren?

En de individuele accountant? Wat heeft de accountant nodig om ambities en doelen te bereiken?

Als we deze lijn verder doortrekken: wat hebben de medewerkers nodig om een waardevolle bijdrage te leveren aan het realiseren van ambities en doelstellingen? 

Aandacht

Vanuit deze invalshoek bekeken is de nieuwe PE-regeling dus zeker niet alleen een aangelegenheid voor de individuele accountant, maar gaat de regeling uiteindelijk het gehele kantoor aan. Het wordt daarmee van belang om vanuit het kantoorbeleid te kijken naar de nieuwe PE-regeling, met aandacht voor:

• focus op de kwalitatieve ontwikkeling van iedere accountant;
• het ontwikkelen van een opleidingsbeleid voor zowel accountants als medewerkers dat mede rekening houdt met de ambities van het kantoor;
• het toezicht op de ontwikkeling van zowel accountants als medewerkers en het periodiek evalueren en zo nodig bijstellen van zowel het opleidingsbeleid als het opleidingsplan per accountant en per medewerker. 

Steekproefsgewijs

Waar de NBA voorheen de naleving per accountant toetste aan de hand van behaalde PE-punten, vindt toetsing onder de nieuwe PE-regeling vooralsnog steekproefsgewijs plaats. Het is belangrijk dat het kantoor jaarlijks op tijd vaststelt dat de accountants de PE-regeling hebben nageleefd. Vindt hierop geen toezicht plaats, dan bestaat het risico dat bij de eerstvolgende periodieke kwaliteitstoetsing blijkt dat een of meerdere accountants de regeling niet hebben nageleefd.

Dat is een situatie waar je als kantoor niet in terecht wilt komen, aangezien dan een hertoetsing onherroepelijk het gevolg is.