De NBA heeft bij het presenteren van de plannen rondom de nieuwe governance gezegd in te zetten op "een andere cultuur en een andere structuur, waarin leden van elkaar leren en waarin de beroepsorganisatie luistert en faciliteert". Faculties en communities, die de oude structuur met ledengroepen zullen vervangen, moeten daarin voorzien. Zij moeten de platforms worden voor beroepsontwikkeling en de plekken waar leden elkaar vinden op actuele beroepsthema's.

Meerwaarde

Endymion Struijs (lid bestuur NBA Ledengroep Openbaar Accountants) is vanaf het begin betrokken geweest bij de oprichting van de nieuwe faculty Ethiek, Cultuur & Gedrag. Hij ziet een duidelijke meerwaarde in het nieuwe systeem van communities en faculties. "Tot op heden was het vooral zo dat de NBA werd ervaren als een vertegenwoordiger van marktpartijen, wat ten koste gaat van de individuele ledenvertegenwoordiging. Dat zie je ook aan de bescheiden opkomst bij een ALV, de betrokkenheid van leden was niet heel groot. Tegelijkertijd zijn accountants steeds mobieler in hun carrière en wisselen ze veel van rol. Ze zijn minder verbonden aan marktpartijen in vergelijking met vroeger. Daardoor worden niet alle accountants in het oude systeem goed vertegenwoordigd, terwijl het belang van een beroepsorganisatie voor leden juist groeit. Dat vereist een andere inrichting."

Struijs noemt als voorbeeld accountants die het ene moment actief zijn in internal audit, dan weer als accountant in business, en vervolgens ingehuurd worden voor de controle van de jaarrekening. "Zo'n accountant zou dus eigenlijk alle ledengroepen in een jaar moeten aflopen. Het oude systeem werkt niet meer voor hen."

Besturingssysteem en applicaties

Maar hoe zit het dan precies met dat nieuwe systeem; wat zijn communities en faculties? Volgens de NBA vormen faculties de vier vaste fundamenten van het beroep. Ze richten zich op de lange-termijnontwikkeling van het beroep en delen op regelmatige basis de nieuwste inzichten met alle leden. Communities worden vanuit de leden zelf georganiseerd en voeden het beroep van 'onderaf'. Leden kunnen zelf besluiten om zich te verenigen rondom een thema en daar met vakgenoten kennis delen.

'Faculties vormen samen het besturingssysteem, en communities zijn de applicaties die daarop draaien.'

Struijs legt het uit aan de hand van de werking van een computer: "Faculties vormen samen het besturingssysteem en communities zijn de applicaties die daarop draaien. Een computer heeft altijd een besturingssysteem nodig, zo ook met de faculties: die verdwijnen niet, dat zijn de vier fundamenten van het beroep. Op een computer heb je bepaalde software draaien die op dat moment nuttig is voor wat jij met die computer wil doen. Dat kan met de loop der tijd ook veranderen, waardoor je bepaalde software verwijdert of andere software installeert. Zo gaat het ook met communities. Leden kunnen zich verenigen in communities wanneer daar met betrekking tot een bepaald onderwerp behoefte aan is. Maar wanneer de omstandigheden veranderen kan een community zich ook weer opheffen, of doorgaan in een andere vorm."

Struijs legt uit dat de communities op hun beurt ook de faculties kunnen voeden, en dat de faculties zich ook blijven voeden met actuele kennis. "Besturingssystemen moet je ook updaten; die faculties draaien regelmatige updates, om ook de communities en alles daaromheen actueel te houden."

Hartfilmpje

Ook Margreeth Kloppenburg (columnist en auteur van 'Artikel 5') stond aan de wieg van de oprichting van de faculty Ethiek, Cultuur & Gedrag en ziet de kracht van het nieuwe systeem: "Het is laagdrempeliger. Leden krijgen meer invloed op onderwerpen die zij belangrijk vinden en dat geeft een gevoel van eigenaarschap. Daarbij komt de focus nu te liggen op de inhoud in plaats van de ledengroep, wat veel passender is. Je bent allemaal accountant, dat is het begin, en vervolgens vind je elkaar op de inhoudelijke kant van je beroep."

'Leden krijgen meer invloed op onderwerpen die zij belangrijk vinden en dat geeft een gevoel van eigenaarschap.'

Zowel Struijs als Kloppenburg zijn enthousiast over de ervaringen tijdens de pilotfase van de faculty Ethiek, Cultuur & Gedrag. Kloppenburg: "Het gaat vaak in het accountantsberoep over de kwantitatieve kant van het vak, terwijl we het hier juist hebben over de andere helft van het vak; over integriteit, over morele verantwoordelijkheid willen dragen voor je acties, het willen bijdragen aan een cultuur waar ook de jongeren generatie zich in thuis voelt. En hoe je je gesterkt kunt voelen om het goede te doen."

De afkorting van Ethiek, Cultuur & Gedrag is ECG, dezelfde afkorting die gebruikt wordt voor een hartfilmpje, aldus Struijs. "Deze faculty draait om de hartslag van het beroep. Als de hartslag niet goed is, functioneert de rest van het beroep ook niet. Dat deze faculty er is, dat is sensationeel. Accountants maken daarmee een ruk naar het 'alfa'-domein, waar vakgebieden als wijsbegeerte en retorica in zitten. Dat moet ook, om relevant te blijven als beroepsgroep. We houden met de ECG-faculty de vinger aan de pols van de samenleving en zorgen dat we met beide benen op de grond blijven staan. En dat is belangrijk, want die samenleving, daar zijn we van afhankelijk."

'Integriteit vormt de basis van het vak.'

Kloppenburg vindt het ook een goed signaal dat deze faculty er is voor elke accountant: "Integriteit vormt de basis van het vak. Dus is het logisch dat iedere accountant deelneemt aan deze faculty. En dat is krachtige communicatie: als je het zo vormgeeft, dan laat je ook zien waar je voor staat."

Ook wijst Kloppenburg, als niet-accountant een vertegenwoordiger vanuit dat alfa-domein, op de waarde van de blik van buitenaf: "Omdat je geen accountant bent, ontstaat er een ander gesprek. Daar wordt iedereen heel enthousiast van. Veel beroepsgroepen hebben vaak de indruk dat het alleen mogelijk is met vakgenoten de diepte in te gaan over je vak, maar het blijkt vaak verfrissend te zijn en energie te geven als je buitenstaanders binnenlaat. Dat hebben mensen in deze pilot ook zo ervaren."

• NBA Agendastuk Governance: Vitale gemeenschap en centrum van beroepsontwikkeling – De volgende stap naar een vernieuwde beroepsorganisatie