Marc Schweppe

Leaserijders willen graag elektrisch rijden, bleek eind 2018 uit onderzoek van ALD Automotive. Tweederde van de respondenten gaf aan op een elektrische auto over te willen stappen. Dat was nog voordat het kabinet haar klimaatplannen presenteerde. De elektrische auto speelt ook daarin een belangrijke rol.

Inmiddels is flinke onrust ontstaan rondom de berekeningen die bij de klimaatplannen van het kabinet zijn gehanteerd. "Het rekenmodel achter de fiscale stimulering van elektrisch rijden in het Klimaatakkoord is op weg naar de sloop", aldus Follow the Money, dat eind maart het nieuws over een dubieuze rol van het betrokken adviesbureau Revnext naar buiten bracht. Het stimuleren van elektrisch rijden zou de schatkist honderden miljoenen meer gaan kosten dan gedacht. Reden voor stevige Kamervragen van Kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Bart Snels (GroenLinks) aan staatssecretaris Menno Snel van Financiën. Het rekenmodel 'Carbontax' van Revnext is een black box, maar speelt wel een belangrijke rol in het daarop gebaseerde klimaatbeleid. Dat Revnext ook zaken doet met Tesla is reden voor extra onrust bij sommige politici. Tegelijk zijn er deskundigen die het voor het bureau opnemen. Een Kamerdebat over de kwestie heeft de partijen nog niet dichter bij elkaar gebracht, zo lijkt het.

Leergeld

Eerder betaalde de staat al duur leergeld. Stimuleringsprogramma's voor schone 'ecodiesels' en daarna voor 'hybrides' (zoals de toen niet aan te slepen Mitsubishi Outlander) werden al snel weer afgeschaft. De invloed op de leasemarkt bleek te groot, de gemiste fiscale bijdrage aan de staat veel hoger dan gepland en de beoogde milieueffecten tegelijk te gering. Subsidieregelingen gingen dus telkens aan hun eigen succes ten onder. Dat maakt de Nederlandse staat, als het om bijtellingsregels gaat, notoir onbetrouwbaar. En het leidt tot een self fulfilling prophecy: bij iedere nieuwe fiscaal-vriendelijke regeling holt iedereen om het hardst naar de dealer, in de wetenschap dat het straks toch weer anders wordt.

'De Nederlandse staat is, als het om bijtellingsregels gaat, notoir onbetrouwbaar.'

Dat de zakelijke markt de elektrische auto nu gretig omarmt, is niet vreemd. Vol-elektrisch is immers (voor zolang als het duurt) de laatste voordelige vluchthaven voor de leaserijder. Dat is te vooral goed te zien aan de snelle groei van het aantal Tesla's in ons land. Eind 2018 ontstond nog een ware run op dergelijke dure elektrische auto's. In december was de toen splinternieuwe, elektrische Jaguar I-Pace (prijs vanaf tachtig mille) zelfs de bestverkochte auto van Nederland; het nobele Britse merk leverde liefst 2.651 stuks van het model af in de laatste maand van dat jaar. Ook de grote Tesla’s (Model S en X) gingen als warme broodjes over de toonbank.

Dat had alles te maken met de per 1 januari 2019 minder gunstige bijtellingsregeling voor elektrische auto's. Boven de vijftig mille aanschafprijs geldt nu immers de 'Tesla-taks': 22 procent bijtelling in plaats van slechts vier procent, het tarief dat onder de halve ton aanschafprijs wordt gehanteerd. Dat maakt nogal verschil: bij een Tesla Model S van 100.000 euro stijgt de bijtelling van 4.000 euro in 2018 naar 13.000 euro nu. Dat kost de zakelijke berijder van zo'n auto netto al gauw zo'n vier of vijf mille extra per jaar. Gevolg van de nieuwe bijtellingsregel: de verkoop van dure elektrische auto's is in de eerste maanden van 2019 volledig ingezakt.

'De verkoop van dure elektrische auto's is in de eerste maanden van 2019 volledig ingezakt.'

Door die opeenvolgende stimuleringsprogramma's van de overheid zijn veel leaserijders inmiddels gewend aan minimale bijtelling. Werkgevers passen hun leaseregelingen aan en bevorderen de keus voor auto's met een stekker. Verwachting is dan ook dat leaserijders zich vanaf dit jaar zullen storten op minder kostbare elektrische auto's, die onder of rondom de genoemde fiscale grens van vijftig mille blijven. Het aanbod van zulke auto's groeit: VW heeft de E-Golf, Opel de Ampera, BMW de i3. Kia biedt de e-Niro en Hyundai de Kona en de Ioniq. En inmiddels is er ook de langverwachte Tesla Model 3, die de inzakkende vraag naar de duurdere modellen van dat merk moet opvangen.

Accountants

Accountantsorganisaties stimuleren het rijden in een elektrische auto al langer. PwC en Deloitte boden hun medewerkers al in 2011 de mogelijkheid om over te stappen naar een voertuig op batterijen. Ook Mazars stortte zich dat jaar op de elektrische auto. Maar de grote doorbraak van elektrisch rijden duurde langer dan verwacht. Dat had alles te maken met een vaak beperkte actieradius en het toenmalige fiscale beleid van de overheid.

Eind 2017 maakte Accountant een rondje langs de grootste kantoren, om te zien hoe het stond met de verduurzaming van de leasevloot. PwC gaf daarbij aan het wagenpark in 2025 geheel CO2-neutraal te willen hebben. EY en Deloitte kenden een bonussysteem voor gebruik van auto's met een lagere uitstoot, om hybride en elektrisch rijden te stimuleren. KPMG stelde dat medewerkers ook vol-elektrische auto's konden kiezen, maar dat die dan wel een actieradius van tenminste 450 kilometer moesten hebben. Dat lukt niet met een Renault Zoe of een Nissan Leaf.

Anderhalf jaar verder neemt de omschakeling naar elektrisch rijden een grote vlucht. Deloitte heeft de regels verder aangescherpt, volgens het principe "de vervuiler betaalt". Bij de keuze van een zuinige en schone auto heeft een berijder meer te besteden aan andere componenten of houdt zelfs geld over. In elke leasecategorie is een vol-elektrische auto te bestellen als voorkeurs- of standaardauto, om verdere en snelle vergroening van het wagenpark te stimuleren. Volgens Deloitte werpt het nieuwe beleid duidelijk vruchten af: "Er is sprake van een forse toename van het aantal bestelde volledig elektrische auto's", aldus een woordvoerder.

'Een flinke actieradius lijkt, naast de lage bijtelling, een belangrijke voorwaarde voor zakenrijders om over te stappen op elektrisch rijden.'

KPMG let bij de regeling op de uitstoot van CO2. Wie een klein maandelijks bedrag aan boete betaalt, kan een auto rijden met een CO2-uitstoot tot en met 180 gram. Elektrische auto's kunnen worden besteld als vrijekeuze-auto vanaf een actieradius van 300 km; minder dus dan voorheen, om de drempel naar elektrisch rijden te verlagen. Ook vervalt voor zulke auto's de eigen bijdrage en voor dertig euro per maand betaalt KPMG de laadpaal bij de medewerker thuis en de laadkosten. Het kantoor gebruikt op dit moment 878 auto's met een uitstoot van maximaal 95 gram CO2.

PwC komt met veelzeggende cijfers. In 2014 reden er bij dat kantoor nog maar drie volledig elektrische auto's rond, op een totaal van 2.575 auto's (0,74 procent). Per april 2019 zijn dat er 699 (22,11 procent), op een totaal van 3.161 auto's. Maar opvallend is vooral het aantal huidige bestellingen van leaseauto's binnen PwC: meer dan de helft daarvan is vol-elektrisch (50,34 procent).

Overstappen

Een flinke actieradius lijkt, naast de lage bijtelling, een belangrijke voorwaarde voor zakenrijders om over te stappen op elektrisch rijden. Dat geldt zeker voor (openbaar) accountants, die nu eenmaal veel op de weg zitten. Van de huidige generatie elektrische auto's komen bijvoorbeeld de Kia e-Niro en de Hyundai Kona een heel eind. De duurdere versies van de Tesla Model 3 halen volgens de fabrikant ruim vijfhonderd kilometer op een volle set accu's.

Zulke auto's zorgen, zo lijkt het, vanaf dit jaar voor de definitieve doorbraak van zakelijk elektrisch rijden. De kleine Tesla, na drie jaar wachten eindelijk op de markt, was in februari al goed voor 22 procent van het totaal aan elektrische auto's en werd in maart het meest van alle nieuwe auto's op kenteken gezet. Vaker zelfs dan compacte benzine-auto's als de Ford Focus en de Kia Picanto, aldus branchevereniging Bovag.

Ondertussen is het afwachten hoe de politiek omgaat met het stimuleren van (zakelijk) elektrisch rijden, op de korte en langere termijn. Wat voor het huidige politieke sentiment niet helpt is dat de eerste leasebedrijven adverteren met berekeningen waaruit blijkt dat een elektrische auto van zo'n 45 mille al vanaf dik vijf tientjes netto bijtelling per maand te rijden is. De rekening daarvoor komt voor een groot deel bij de staat te liggen. Maar zeg er als zakenrijder maar eens nee tegen…