Henk Vlaming

In december kon de eigenzinnige Tesla-topman Elon Musk, die graag wat losjes omgaat met de beursregels, zich niet inhouden over de Amerikaanse beurswaakhond. “Ik respecteer de SEC niet”, zei hij tijdens een tv-interview. Dat hielp niet.

Toezichthoudende instanties roepen soms irritatie op, zowel bij bestuurders als professionals. Ook accountants worstelen wel eens met de beroepsregels en het toezicht op de naleving ervan. Niet alleen in de top van de markt, waar partijen soms de strijd aan gaan met toezichthouder AFM. Ook kleinere kantoren hebben soms last van het toezicht, dat vooral wordt ingevuld door de NBA of de SRA. Sommigen kiezen ervoor hun vergunning voor het doen van wettelijke controles terug te geven. Anderen besluiten tot specialisatie of een andere invulling van de praktijk.

Assurance doorverwijzen

"Assurance deed ik al nauwelijks, eigenlijk alleen wat kleine overige assurance-opdrachten. Mijn opdrachten betreffen voor meer dan 99 procent samenstellen", zegt Paul van Schaardenburg van Added Accountancy. "Nu doe ik helemaal geen assurance-opdrachten meer. Ik heb problemen gehad met de toetsers toen ik voor een klant een hele kleine overige assurance-opdracht uitvoerde, een inleenverklaring. Ook al was het nog zo'n kleine en eenvoudige opdracht, ik kreeg er toch problemen door op formele gronden."

'Als ik nog eens een controlevraag krijg, verwijs ik door naar een kantoor dat gespecialiseerd is in assurance.'

Van Schaardenburg heeft nu afgesproken dat werk niet meer te doen. "Als ik nog eens een controlevraag krijg, verwijs ik door naar een kantoor dat gespecialiseerd is in assurance. Onlangs ontvingen we naar aanleiding van een nieuwe toetsing een positief oordeel van de Raad voor Toezicht, dus het is een goede beslissing geweest."

Frictie

Dat het schuurt tussen accountants en toetsers komt niet vaak openlijk naar buiten. "Uiteraard zijn de uitkomsten van die dialoog niet vrijblijvend", zegt woordvoerster Jolanda van Dijk van BDO. "Er is toezicht en er kan gehandhaafd worden als er onverhoopt toch ergens fouten zijn gemaakt. Maar de vraag over hoe het beter kan, staat centraal."

Ook bij EY, dat soms overhoop ligt met de AFM - tot bij de rechter aan toe, klinkt de redelijkheid over de toetsers. "Toezicht zorgt ervoor dat, in de dynamiek en hectiek van de huidige markten, ook door anderen kritisch gekeken en geëvalueerd wordt of goed ook goed genoeg is", zegt woordvoerder Jaap Schuler van EY. "Die feedback gebruiken wij graag als spiegel voor onze eigen prestaties en leidt tot verbeteringen waar nodig."

'De vraag over hoe het beter kan, staat centraal.'

Bij de AFM beseffen ze dat ze frictie oproepen. Maar die komt zelden openlijk tot uiting, zegt woordvoerster Daniëlle de Jong. "Over het algemeen herkennen wij de emotie niet. Tegelijkertijd is het gezien onze rol als toezichthouder begrijpelijk dat er ook kritische geluiden zullen zijn in de markt."

Niet rendabel

Sommige kantoren hebben wel moeite met regelgeving en toezicht, zoals accountantskantoor Heijkants & Partners uit Hilversum. "Het gaat er niet meer om dat we de juiste cijfers in het dossier hebben staan, maar dat we de voorgeschreven procedures goed doorlopen", zei Marjon Heijkant in 2016 al eens. Inmiddels heeft het kantoor de Wta-vergunning ingeleverd. "De wettelijke controle was toch al niet rendabel. Door de steeds maar veranderende regelgeving is het helemaal niet meer interessant."

Regels zijn nodig

Maar niet iedereen in de accountancy ziet de kritiek op regels en toetsingen als iets negatiefs. De regels zijn er gekomen omdat ze nodig waren, stelt John Weerdenburg van Auxilium Adviesgroep, advieskantoor voor accountants en accountantskantoren. Ze waarborgen de kwaliteit van de professie en daar profiteren alle accountants van. "Het is ook niet zo dat alle accountants er moeite mee hebben", zegt hij. "Er zijn er die de regelgeving goed bijhouden en hun werk keurig vastleggen. Zij hebben doorgaans weinig problemen met regels en toetsers. Maar er zijn ook accountants die iets minder goed ingevoerd zijn in de beroepsregels. Daar gebeurt het vaker dat het overzicht niet helemaal geactualiseerd is."

'Het is ook niet zo dat alle accountants er moeite mee hebben.'

Het is het verschil tussen ondernemers en vakmensen, meent Weerdenburg. "De ondernemers herkennen de beroepsrisico's en zorgen dat ze die minimaliseren. Vakmensen worden gedreven door de professie zelf. Die laatste groep heeft iets minder met regelgeving."

Accountant moet kiezen

Guus de Vries van Extendum, ook een advieskantoor voor accountants, stelt dat de regelgeving een reactie is op ontwikkelingen in de markt. Hij ziet dat dit complex is voor accountants. Maar globalisering en automatisering vragen nu eenmaal om regels om die ntwikkelingen in banen te leiden. "Die regels komen niet eens allemaal uit de accountancy. Veel regels waar accountants aan moeten voldoen komen uit de Wwft, de wetgeving ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. Ongeacht de dienstverlening die je aanbiedt in de financiële sector krijg je met deze regelgeving te maken."

Volgens De Vries moeten accountants zich afvragen of ze alle werkzaamheden nog wel willen en kunnen uitvoeren. "Assurance, samenstellen: in toenemende mate zijn het specialismen geworden. Als accountant moet je kiezen waar je je op toe wilt leggen. Vooral de kantoren met een beperkte controlepraktijk moeten zich afvragen of ze dat er nog bij willen doen."