Ronald Bruins

Fou-Khan Tsang, voorzitter van de raad van bestuur van Alfa, trapte als spreekstalmeester de bijeenkomst af. "Ik hoor telkens die reclame van de NBA als ik in de auto zit. 'Nederland rekent op zijn accountants.' Dan denk ik: vandaag wordt er ook weer op mij gerekend." Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek en winnaar van het televisieprogramma 'De Slimste Mens', begon vervolgens met een niet zo vrolijke boodschap: "Wie het FD heeft gelezen, weet dat er een gure wind uit het buitenland aankomt. Duitsland wordt genoemd, maar ook de economie van Frankrijk loopt slechter."

Toch had Van Mulligen ook goed nieuws. "De ontwikkeling van het BBP in de afgelopen vijf jaar was in Nederland beter dan bij onze vijf belangrijkste handelspartners. We zijn duidelijk harder gegroeid, ook harder dan het gemiddelde in de EU." Nederland kent een begrotingsoverschot. Van Mulligen: "De overheid houdt maar liefst elf miljard euro over dit jaar. Het investeringsfonds dat het kabinet op Prinsjesdag lanceerde, vult zich zo bijna automatisch." Maar bij dat alles maakte Van Mulligen een kanttekening, want het CBS kan in één grafiek laten zien hoe de conjunctuur ervoor staat. "En die is over zijn hoogtepunt. Deze zit nog wel boven de nullijn, maar de trend is naar beneden. Het hoogtepunt van de conjunctuur in 2018 hebben we nu wel echt achter ons. De consument is somber over de economie in de komende twaalf maanden. En de producent is onzeker. Niet gek, gezien de handelsoorlog en de Brexit."

Signalen waaien over

De signalen van zorg komen overwaaien uit het buitenland. Van Mulligen: "Er is maar één land dat meer blootgesteld is aan de Britse economie dan wij. Dat is Ierland. Als de brexit rondkomt, gaan we dat absoluut merken." Daar staat tegenover dat consumenten volgens Van Mulligen nog steeds veel uitgeven. Hij stelde ook dat accountants een zonnig volkje vormen. "Ze zijn veel positiever over de economie, dat kunnen we uit onze gegevens halen. Ze zijn erg positief over hun orderportefeuille." 

'Een gebrek aan accountants wordt een grotere bron van zorgen.'

"Wie heeft er last van?", vroeg Van Mulligen, toen hij de krapte op de arbeidsmarkt te berde bracht. Een meerderheid van de aanwezigen stak een hand omhoog. "De krapte is één van de belangrijkste belemmeringen in de zakelijke dienstverlening om te groeien. Een gebrek aan accountants wordt een grotere bron van zorgen." De econoom liet ook grafieken over de vergrijzing zien, die de betaling van de AOW onder druk zet. "We kennen minder werkenden en meer inactieven. We moeten dus óf langer gaan werken óf meer uren werken. In Nederland is weliswaar de arbeidsparticipatie hoog, maar we zijn kampioen deeltijdwerken. Gelukkig produceren we wel veel in de tijd die we werken."

Wat gaan we met technologie doen?

Tussen Fouk Tsang en Pieter de Kok van Coney, bekend van de datagedreven audits, ontspon zich vervolgens een een-tweetje. De Kok gelooft niet dat Google, Amazon en soortgelijke techreuzen op het terrein van de accountant komen. "Die verhalen horen we al heel lang. Misschien al wel tien jaar. De discussie gaat vaak over technologie, maar dat is helemaal niet de uitdaging. De technologie is er wel, maar wat gaan we er concreet mee doen? Hoe kunnen onze mensen ermee aan de slag?" Tsang kwam daarop met Botkeeper als voorbeeld. "Robotic accounting with a human touch, zeggen ze. We moeten er toch rekening mee houden dat boekhouden door robots zo langzamerhand opkomt, ook al pakken mensen nog altijd de uitval op die het boekhoudpakket niet kan verwerken."

Volgens De Kok is het nog niet zo eenvoudig om technologie in te zetten. "We hebben fantastische datasets, op basis waarvan je best iets kunt zeggen over de interne beheersing. Je kunt op basis van process mining ook best laten zien hoe transacties door het systeem lopen. Maar dan blijkt een klant al zeven jaar zijn event logs niet aan te hebben staan."

'Continuous auditing is volgens hem ook voor veel klanten nog te veel gevraagd.'

Ook blockchain kan De Kok nog niet bekoren. "Ik was er in het begin heel erg nieuwsgierig naar, maar ik ben 'uitgeblockchaind'. Ik zie er niet veel in. Niet vanuit ons beroep als accountant in elk geval." Continuous auditing is volgens hem ook voor veel klanten nog te veel gevraagd. "Een klant wil niet continu met die data bezig zijn. Hij is wel geïnteresseerd in de belangrijkste, maar niet in alle bevindingen." Tsang, aansluitend: "We roepen ook al meer dan dertig jaar over robotic accounting, maar in de tussentijd zie ik de omzet uit administratieve dienstverlening toenemen."

Accountants spraken taal ondernemer niet

Voor de afrondende discussie schoven Van Mulligen, NBA-voorzitter Marco van der Vegte en Hans Biesheuvel, voorzitter van ondernemersvereniging ONL, aan. Die laatste wilde weten waarom het voor accountants moeilijk is om de taal van de ondernemer te spreken. "Het gaat bij de accountant vaak over tools en techniek. Ik ben zelf ondernemer. Onlangs had ik een vraag over wat ik het beste zou kunnen doen met het geld dat ik verkreeg uit de verkoop van een bedrijf. De accountant schrok zo van die vraag, dat ik het er maar bij heb laten zitten. Dat is een gemiste kans." Volgens Biesheuvel herkennen veel ondernemers dat verhaal. "De accountant staat voor het publiek belang, maar je mag zeker wel verwachten dat hij over zo'n vraag meedenkt", reageerde Van der Vegte.

'Als je een sparringpartner zoekt, is de accountant tot nu toe niet meteen de eerste partij waar je aanklopt.'

Biesheuvel typeerde de recent uitgekomen Miljoenennota als 'jojobeleid'. "Eerst de VPB verlagen, dan weer niet. Eerst de dividendbelasting afschaffen, dan weer niet. Maar ik mis een antwoord op een wezenlijke vraag: hoe gaan we in de toekomst geld verdienen in Nederland? Die vraag is onderop de stapel beland."

De accountant kan volgens hem beter de ondernemer helpen bij het kijken naar de toekomst. "Voor boekhouden is de accountant prima, maar als je een sparringpartner zoekt, is de accountant tot nu toe niet meteen de eerste partij waar je aanklopt." De ONL-voorzitter wilde ook kwijt dat hij de overheid soms tweeslachtig vindt. "Aan de ene kant zetten we zwaar in op het tegengaan van witwassen, om vervolgens de flits-bv te introduceren, die je zonder notaris kunt oprichten."

"De toekomst is somber. En de accountant moet beter communiceren", besloot Tsang het plenaire deel van de AV-dag. "Laat ik er dan aan toevoegen dat dit niet zo’n divers podium was." En inderdaad: allemaal mannen.