Samengesteld door Joost van Buuren en Chris Knoops

Innovatie controlemethodologie blijkt lastig

In het debat over de toekomst van het accountantsberoep wordt veelvuldig gewezen op de noodzaak van innovatie. In dit onderzoek wordt een analyse gegeven van de innovatie in de controlemethodologie uit de late negentiger jaren, namelijk de bedrijfsrisicoanalyse (‘Business Risk Audit’). Deze innovatie heeft uiteindelijk niet de impact gehad die de (toen) big five-kantoren voor ogen hadden. De onderzoekers concluderen dat het welslagen van innovatie in auditing afhankelijk is van de bereidheid en vastbeslotenheid om de reikwijdte van de controle aan te passen en variaties toe te staan in de uitvoering van de methodologie. De onderzoekers stellen dat deze bereidheid en vastbeslotenheid zich niet zullen voordoen indien standaardisatie van de controle als doel wordt gezien van een succesvolle innovatie.

• Curtis, E., Humphrey, C., & Turley, W. S. (2016). Standards of innovation in auditing. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 35(3): 75-98.

Grotere leencapaciteit door controle   

Hebben bedrijven voordeel van de controle in termen van een grote leencapaciteit? Ja, stellen onderzoekers op grond van hun analyses. Bedrijven die een vrijwillige controle ondergaan zijn in staat meer leningen aan te trekken dan vergelijkbare bedrijven zonder controle. Deze constatering doet zich nog sterker voor in het geval van bedrijven met een zwakkere financiële positie.

• Kausar, A., Shroff, N., & White, H. (2016). Real effects of the audit choice. Journal of Accounting and Economics, 62(1):157-181.

Gevolgen van Basel III op risk appetite banken

Heeft de fair value-bepaling van de Basel III-regelgeving gevolgen voor de risk appetite van banken ten aanzien van ‘voor verkoop beschikbare’ effecten in het toetsingsvermogen? Volgens onderzoekers is er een effect en zij baseren zich op de associatie van enerzijds nieuws over de kans dat deze fair value mogelijk wordt ingevoerd en anderzijds negatieve marktreacties. Ook rapporteren zij het effect dat banken die door deze regelgeving worden getroffen minder riskante investeringen doen in ‘voor verkoop beschikbare’ effecten.

• Chircop, J., & Novotny-Farkas, Z. (2016). The economic consequences of extending the use of fair value accounting in regulatory capital calculations. Journal of Accounting and Economics, 62(2-3): 183-203.

Over de relatie van rapportage- en controlekwaliteit

De relatie tussen de kwaliteit van financiële verslaggeving en de controlekwaliteit is veel bediscussieerd. In dit artikel definiëren de onderzoekers ‘verslaggevingskwaliteit’ en ‘controlekwaliteit’ en ontwikkelen zij een raamwerk vanuit ‘personen-taken-context’-perspectief. Het artikel geeft inzicht in de verbanden tussen de twee soorten kwaliteit.

• Gaynor, L.M., Kelton, A S., Mercer, M., & Yohn, T.L. (2016). Understanding the relation between financial reporting quality and audit quality. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 35(4), 1-22.

Disruptieve innovaties ontwrichten bestaande sectoren en industrieën

Disruptieve innovaties ontstaan doordat nieuwe technologieën – vaak geïntroduceerd door nieuwkomers – de markt veroveren met nieuwe businessmodellen ten koste van gevestigde bedrijven. Door de snelle technologische ontwikkelingen van deze tijd worden bedrijven steeds vaker geconfronteerd met de disruptieve gevolgen van zulke innovaties. De auteurs tonen aan dat de reacties van bedrijven binnen de Nederlandse muziekindustrie op de disruptieve werking van digitalisering drastisch verschillen, en dat hun uitgangssituatie (motivaties, competenties) in sterke mate bepaalt of deze reactie offensief dan wel defensief is.

• Geurts, A., Broekhuizen, T.L.J., & Dolfsma, W.A. (2017). Reacties op disruptieve innovaties: resultaten uit de Nederlandse muziekindustrie. MAB, 91(3-4): 103-108.

Data-analyse en process mining

In het huidige digitale tijdperk worden ook accountants geconfronteerd met een enorme stijging – of zelfs overaanbod – aan data die bedrijven opslaan. Het is de uitdaging om de juiste data uit het aanbod te filteren om een zo hoog mogelijke kwaliteit van beslissingen te bereiken. Meer en meer wordt gesuggereerd dat accountants en controllers data-analyse moeten omarmen. Een nieuwe trend is ‘process mining’, een concept waarbij processen in kaart gebracht worden op basis van loggegevens in computers. In dit artikel worden zowel de mogelijkheden als de huidige tekortkomingen van process mining in de context van interne-controletesten blootgelegd.

Enerzijds worden concrete activiteiten geïdentificeerd in het proces van interne beheersing, die ondersteund zouden kunnen worden door process mining-algoritmes. Dit is vooral voor het vergelijken van werkelijke uitvoeringen met een verwacht procesmodel. Anderzijds worden de wetenschappelijke uitdagingen die hiermee gepaard gaan toegelicht: 1) de impact van de event log-structuur op controletesten en 2) de classificatie van procesafwijkingen, zodat een volledige analyse haalbaar wordt.

• Jans. M.J., & Hosseinpour, M. (2017). Process mining-technieken voor internecontroletesten – mogelijkheden nu en in de toekomst. MAB, 91(3-4): 90-95.

Accountant en maatschappij

Ruim een decennium geleden kwam de roep om de kennis van de accountants als beroepsgroep te delen met het maatschappelijk verkeer. De auteur geeft een overzicht van het ontstaan, de activiteiten en de effectiviteit van de Signaleringsraad als onderdeel van het beleidsprogramma Kennis Delen van de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants.

• Wel, F. van der (2017). De Signaleringsraad van de NBA en de maatschappelijke rol van de accountant. MAB, 91(5-6): 166-173.