Samengesteld door Joost van Buuren en Chris Knoops

Cultuur en controle

Is betrokkenheid van de auditpartner een goede indicator voor kwaliteit? Dat hangt ervan af, stellen Nederlandse onderzoekers. Op basis van informatie uit 2.251 controleopdrachten afkomstig van meer dan vijftig landen wereldwijd van één big four-accountantskantoor, stellen zij dat de mate van partnerbetrokkenheid de verhoudingen binnen het controleteam beïnvloedt en een positief effect heeft op risicomijdend gedrag van het controleteam. Tevens concluderen de onderzoekers dat het belangrijk is om bij de duiding van partnerbetrokkenheid als kwaliteitsindicator, cultuureffecten mee te wegen om een onjuiste interpretatie te voorkomen.

• Bik, O., & Hooghiemstra, R. (2017). The effect of national culture on auditor-in-charge involvement. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 36(1): 1-19

Lessen uit het verleden

Dit artikel gaat in op de Angelsaksische ontwikkeling van de jaarrekeningen in de twintigste eeuw en hoe die is beïnvloed door marktfactoren en technologische ontwikkelingen. Op grond van hun historische analyse, stellen onderzoekers dat regelgevers zich in het verleden meer hebben gericht op de juiste bepaling van de nettowaarde van bezittingen dan op een zo betrouwbaar mogelijke weerspiegeling van de waarde van het bedrijf. Verder stellen de auteurs dat het belangrijk is dat het voorzichtigheidsprincipe nog sterker benadrukt wordt in het raamwerk van jaarverslaggeving.

• Watts, R. L., & Luo, Z. (2016). Understanding practice and institutions: A historical perspective. Accounting Horizons, 30(3): 409-423

Leercurves en controle-efficiëntie

Wat is het belang van leercurves op de mate van het efficiënt uitvoeren van een controle? Op basis van informatie van een groot internationaal accountantskantoor heeft de onderzoekster een analyse gemaakt van leercurves betreffende de kennis van een klant in relatie tot het aantal bestede controle-uren. Op grond van haar empirische analyse stelt de onderzoekster dat de positieve effecten door de leercurves zich vooral voordoen bij teamleden van een hoger niveau. Deze positieve efficiëntievoordelen nemen na de initiële periode af en bij een lange klantrelatie kan er sprake zijn van inefficiënties.

• Causholli, M. (2016). Evidence of organizational learning and organizational forgetting from financial statement audits. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 35(2): 53-72

Positieve effecten SOx op kwaliteit jaarrekening

Heeft de Amerikaanse SOx-regelgeving een positief effect gehad op de betrouwbaarheid van jaarrekeningen? Om dit te onderzoeken hebben Belgische onderzoekers de jaarrekeningen van bedrijven die eigendom zijn van Amerikaanse bedrijven, vergeleken met jaarrekeningen van bedrijven die niet onder de SOx-regelgeving vallen. De onderzoekers concluderen dat de SOx-regelgeving positieve effecten hebben gesorteerd, zo zouden de bedrijven onder toepassing van SOx-regelgeving lagere abnormale balanswaarden kennen en tijdiger verliezen nemen in de jaarrekening. Verder beweren de onderzoekers op grond van hun empirische analyse dat de kwaliteit van de jaarrekening van bedrijven die niet onder de SOx-regelgeving vielen, niet veranderd is of zelfs is afgenomen.

• Dutillieux, W., Francis, J.R., & Willekens, M. (2016). The spillover of SOX on earnings quality in non-U.S. jurisdictions. Accounting Horizons, 30(1): 23-39

Beoordeling organisatiekwaliteit accountantskantoren

De auteurs ontwikkelen het begrip ‘organisatiekwaliteit’ voor mkb-accountantskantoren. Hoe kijken verschillende stakeholders naar de organisatie? Als stakeholders worden onderscheiden: de vennoten, de accountants, de ondernemers en de ‘gebruikers’ van de rapportages. Daarmee krijgt het management handvatten om de kwaliteit van de organisatie te verbeteren en indirect ook de kwaliteit van rapportages en controle- en samenstelprocessen. De auteurs beogen vennoten en andere leidinggevenden van mkb-accountantskantoren concrete inzichten te verschaffen in de betekenis van kwaliteit van een organisatie in het algemeen en het eigen kantoor in het bijzonder. Zij reiken daarvoor handvatten aan om de kwaliteit van het kantoor - zoals die wordt gepercipieerd door verschillende relevante belanghebbenden - continu te verbeteren.

• Weerdt, N.P., Rijsenbilt, J.A., Volberda, H.W., & Wegen, F.J. van (2017). Kwaliteit van mkb-accountantskantoren: een stakeholderbenadering. MAB, 91(1/2): 34-41

Definitie activa in conceptual framework belangrijkste bron van conservatisme in financiële verslaggeving

Over de plaats van het voorzichtigheidsbeginsel binnen het conceptual framework (CF) is, in het kader van de voorstellen tot wijziging van het CF, veel discussie geweest, met name vanuit de EU, en dit vanwege de wens om een zeker ‘conservatisme’ in financiële overzichten te behouden. In deze bijdrage wordt ingegaan op het concept ‘accounting conservatisme’ en wordt aandacht besteed aan de belangrijkste elementen binnen het CF die bijdragen aan conservatisme in financiële overzichten. Naast een behandeling van het voorzichtigheidsbeginsel wordt er vooral aandacht besteed aan de definitie van activa als bron van conservatisme. Dit wordt gezien als belangrijkste bron van conservatisme: niet voldoen aan de definitie van een actief betekent immers dat een (veelal immaterieel) actief niet op de balans komt. De vraag is wat voor gevolgen de publicatie van het nieuwe conceptual framework zal hebben voor de dagelijkse verslaggevingspraktijk. Aangezien de definitie van activa nauwelijks wijzigt en dit de belangrijkste bron van conservatisme is, verwachten de auteurs geen belangrijke wijziging in accounting conservatisme in de (nabije) toekomst.

• Vandemaele, S., & Janssen, E. (2017). Conservatisme en het conceptual framework van de IASB. MAB, 91(1/2): 14-21

Medewerkers overhalen informatie te delen over te behalen prestaties

Bedrijven ondervinden vaak problemen in te schatten wat nu de beste investering is, of op welke verkopen men het komend jaar kan rekenen. Kennis hiervan is vaak in hoofden van medewerkers aanwezig, maar die geven die informatie liever niet prijs.

Het vakgebied accounting biedt twee concepten, waarmee de medewerker kan worden overgehaald om de baas te vertellen welke prestaties hij kan halen. Deze concepten, residual income en het objective-forecast-actual-systeem, en hun effecten worden nauwelijks in de tekstboeken beschreven en er is ook nauwelijks wetenschappelijk onderzoek beschikbaar dat de werking ervan beschrijft. In dit artikel laten de auteurs zien dat deze twee concepten medewerkers stimuleren aan de baas te vertellen wat voor prestaties zij kunnen leveren met de middelen die het bedrijf aan hen beschikbaar stelt om deze prestatie(s) neer te zetten. Zij betogen dat dit het accountingconcept residual income is als het om investeringen gaat, terwijl beloningen op basis van door de medewerker afgegeven forecasts bevorderen dat de medewerker een juiste schatting geeft van welke verkopen hij in staat is neer te zetten.

• Bouwens, J.F.M.G., & Kroos, P. (2017). Bevordering informatiedeling door toepassing van accountingconcepten. MAB, 91(1/2): 22-33