Samengesteld door Joost van Buuren en Chris Knoops

Budget management

Grote, meerjarige projecten resulteren regelmatig in budgetoverschrijdingen. Om kostenoverschrijdingen te voorkomen, wordt in de praktijk gekozen om de besluitvorming betreffende de continuering van een project de verantwoordelijkheid te laten zijn van iemand anders dan de degene die het project oorspronkelijk goedkeurde. De onderzoekers stellen dat gewisselde managers inderdaad sceptischer zijn, maar dat dit niet voorkómt dat er initieel te rooskleurige budgetten worden opgesteld. Integendeel, de kostenoverschrijdingen worden zelfs groter. De onderzoekers verklaren dat dit is doordat projectleden anticiperen op de sceptischer houding van de nieuwe manager door de initiële budgetten nog rooskleuriger op te stellen.

• Brüggen, A., & Luft, J.L. (2016). Cost estimates, cost overruns, and project continuation decisions. The Accounting Review, 91(3): 793-810

Non-big four-marktleiders versterken concurrentie

Hoe bewerken de non-big four-kantoren de markt en wat is hun invloed op de concurrentiedruk? Op basis van hun analyse over de non-big four-auditmarkt over de periode 2005-2010, stellen de onderzoekers dat als er duidelijke non-big four-marktleiders zijn, de controlekosten gemiddeld lager zijn. Tegelijkertijd stellen zij dat de non-big four-marktleiders een fee premium ontvangen. De onderzoekers concluderen dat marktleiderschap van non-big four-kantoren de concurrentiedruk doet toenemen.

• Keune, M.B., Mayhew, B.W., & Schmidt, J.J. (2016). Non-big four local market leadership and its effect on competition. The Accounting Review, 91(3): 907-931

Effect gebruik actuele waarde op leningsvoorwaarden

In welke mate heeft het gebruik van de actuelewaardebepaling in de jaarrekening gevolgen voor gehanteerde leningsvoorwaarden? Onderzoekers hebben dit effect onderzocht met de adoptie van SFAS 159. Zij stellen dat in circa veertien procent van de gevallen de leningsvoorwaarden zijn aangepast en de effecten van de actuelewaardebepaling buiten het contract worden gehouden. De meerderheid hiervan betreffen actuele waardes van schulden en een klein deel betreft actuele waardes van bezittingen.

• Demerjian, P.R., Donovan, J., & Larson, C.R. (2016). Fair value accounting and debt contracting: Evidence from adoption of SFAS 159. Journal of Accounting Research, 54(4): 1041-1076

Real earnings management

Wanneer wordt real earnings management (REM) toegepast door bedrijven? REM betreft de keuze om bedrijfsprocessen te beïnvloeden vanwege de uitkomsten in de jaarrekening, denk bijvoorbeeld aan minder investeren in R&D om het winstcijfer te verhogen. Op basis van een survey onder 1.638 verkoopleiders uit veertig landen stellen de onderzoekers dat REM wordt toegepast. De kans op REM is groter in geval van kasstroomprikkels en verkoopleiders anticiperen op REM-verzoeken van het topmanagement. De kans op REM is verder het hoogst bij beursfondsen en bedrijven in de Verenigde staten.

• Ahearne, M.J., Boichuk, J P., Chapman, C.J., & Steenburgh, T.J. (2016). Real earnings management in sales. Journal of Accounting Research, 54(5): 1233-1266

Sturen op vertrouwen

Hoe blijven organisaties die bewust minder op formele control steunen en meer vertrouwen stellen in hun medewerkers toch in control? Op basis van exploratief onderzoek bij vier instellingen in de zorg onderkennen de onderzoekers drie patronen. Het meest opvallende patroon betreft de wijze van interactie tussen professionals en leidinggevenden. Die laat zich karakteriseren als een wijze van interactie en wederzijdse beïnvloeding die erop is gericht om langs de weg van dialoog tot wederzijds begrip te komen over wat men wil bereiken. Deze interactievorm lijkt een essentiële rol te spelen bij het ontwikkelen van gemeenschappelijke overtuigingen als een manier van sturen. De auteurs verwachten dat de onderkende patronen breder, ook buiten de zorg, relevant zijn, en dat de uitkomsten een bijdrage kunnen leveren aan de discussie over soft controls en over de relatie tussen vertrouwen en control.

• Verstegen, M.F.G.M., & Wagensveld, J. (2017). Patronen van sturen op vertrouwen. MAB, 91(7-8): 202-210

Gezondheidszorg, gedetailleerdere kostencalculatie niet altijd beter

De auteurs onderzoeken welke mate van detail in een kostencalculatiesysteem moet worden gehanteerd om betrouwbare kosteninformatie te krijgen tegen een redelijke prijs. Fijnmazige gedetailleerde kostencalculatiesystemen leveren over het algemeen betrouwbaarder kosteninformatie op dan grofmazige systemen die minder gedetailleerd zijn. Gedetailleerdere kostencalculatiesystemen zijn niet altijd ‘beter’ in termen van kosten-baten en nauwkeurigheid van kosteninformatie. Vanuit economisch perspectief was het verstandig het Nederlandse fijnmazige diagnose-behandeling-combinatie (DBC)-systeem te vervangen door het Diagnose-Gerelateerde Groepen (DRG)-systeem, mede vanwege de hoge administratiekosten.

• Krabbe-Alkemade, Y., & Groot, T.L.C.M. (2017). Performance differences between the episode-based DBC and diagnosis-related DRG case mix systems. MAB, 91(7-8): 224-235

Besluitvorming over complexe projecten

Hoe vindt de politieke besluitvorming, inclusief financiële argumentatie, plaats over een omstreden project voor cultuur en debat in de Groningse binnenstad, ‘Groninger Forum’? Tegenstanders en voorstanders van Forum gebruiken financiële overwegingen op een politieke manier, om hun voor- of afkeur kracht bij te zetten, terwijl neutraal oordelende partijen een rationeel gebruik van financiële informatie laten zien. Sterk zijn deze indicaties echter niet. Vaak bewijzen politieke partijen slechts lippendienst aan financiële argumenten.

• Helden, G.J. van (2017). Toen het erom spande bij het Groninger Forum: Politieke besluitvorming en financiële argumentatie over een omstreden project. MAB, 91(7-8): 211-223

Zorgt private equity voor waardecreatie?

De auteurs bespreken inzichten uit de internationale empirische literatuur, aangevuld met een eigen analyse van de pros en cons van private equity. De effecten van private equity op de performance van ondernemingen zijn over het algemeen licht positief. Door een scherpe financiële prikkel (onder meer door de leverage) zet het aan tot actie om verbeteringen in de onderneming waarin is geïnvesteerd door te voeren. Het rendement voor de private equity-investeerders is echter niet altijd echte waardecreatie maar kan evenzeer zijn gebaseerd op herverdelingseffecten die ten koste gaan van andere stakeholders. Belangenconflicten en excessen (bijvoorbeeld een excessieve focus op de korte termijn) vragen aandacht.

• Ligterink, J.E., Martin, J.K., & Boot, A.W.A. (2017). Zorgt private equity voor waardecreatie? MAB, 91(7-8): 236-243