Lex van Almelo

Wanneer je als cliënt niet tevreden was met het optreden van de accountant kon je tot mei 2009 alleen klagen bij het kantoor. Maar dan moest het kantoor wel een klachtenregeling hebben. Anders kon je alleen een klacht indienen bij de tuchtrechter, die vooral gericht is op de kwaliteit van de beroepsuitoefening en het belang van de cliënt minder centraal stelt.

In mei 2009 werd de Klachtencommissie van de NBA ingevoerd. In het klachtrecht gaat het vooral om de manier waarop de accountant zich jegens de klager heeft gedragen. "De NBA wilde een laagdrempelige, eenvoudige klachtbehandeling mogelijk maken voor klanten, werknemers of professionele relaties van de accountant", zegt voorzitter Ebo Roek, accountant bij De Jong & Laan.

Roek is de tweede voorzitter in het bestaan van de commissie. Advocaat Hans van Ginkel was de eerste plaatsvervangend-voorzitter. Omdat hij na twee termijnen niet meer opnieuw kan worden benoemd, nam hij onlangs afscheid. Hij is opgevolgd door advocate Noor Zetteler (zie kader). 

Echtscheiding

De Klachtencommissie krijgt tussen de vijfenvijftig en honderd klachten per jaar binnen, maar neemt slechts over een minderheid daarvan een beslissing, bijvoorbeeld omdat de accountant en cliënt alsnog tot overeenstemming komen (zie kader 'Minder klachten, meer beslissingen').

'Het gaat nogal eens om een echtscheiding.'

Van Ginkel: "Het gaat nogal eens om een echtscheiding, waarbij de man een bedrijf heeft en aan zijn accountant vraagt of die wat cijfers wil opstellen voor de echtscheidingsprocedure. Dat is voor de vrouw vaak aanleiding om te zeggen: je hebt zijn kant gekozen. Volgens de richtlijnen van de NBA mag je wel blijven optreden voor één van beide partijen, als je daarover maar duidelijk bent."

Roek: "Iets vergelijkbaars zie je bij de ontbinding van een maatschap. De accountant blijft de adviseur van degenen die doorgaan en communiceert onvoldoende met de vertrekkende vennoot. Die dient dan een klacht in, want het kan bij de berekening van de waarde van aandelen, pensioenen of goodwill om grote bedragen gaan. Je moet je als accountant dus goed bewust zijn van de positie die je inneemt en zorgvuldig communiceren met alle maten."

Ook is de accountant nogal eens onduidelijk over de status van zijn stukken. Zijn opdrachtgever zwaait dan in een geschil met een rapport vol cijfers en zegt: "Dit heb ik van de accountant gekregen." De cijfers staan op briefpapier van het accountantskantoor, maar de accountant heeft het niet ondertekend. Toch brengt de opdrachtgever het rapport in het maatschappelijk verkeer, zonder dat er duidelijk 'concept' op staat. Roek: "De accountant moet misbruik van zijn stukken voorkomen."

Oplossingsgericht

Deze thema's zie je ook vaak terugkeren in de tuchtrechtspraak van de Accountantskamer. Inhoudelijk lijkt de beoordeling van de Klachtencommissie op die van de Accountantskamer, die echter niet alleen toetst aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA), maar aan àlle gedrags- en beroepsregels voor accountants.

'De Klachtencommissie kan geen maatregel opleggen, maar verklaart een klacht alleen gegrond of ongegrond.'

"Wij toetsen het gedrag van de accountant aan de vijf fundamentele beginselen van de VGBA", zegt Ebo Roek. De Klachtencommissie kan echter geen maatregel opleggen, maar verklaart een klacht alleen gegrond of ongegrond. Soms voegt de commissie er een aanbeveling aan toe. De procedure bij de commissie is laagdrempeliger en draait meer om het belang van de klager en de oplossing van het conflict.

Roek: "Het is vaste procedure om de partijen tien minuten de gang op te sturen om te zien of zij het alsnog eens kunnen worden over een oplossing."
Van Ginkel: "Toen ik als advocaat begon zei mijn patroon: een slechte schikking is beter dan een goede uitspraak." 

De Accountantskamer zal niet snel aansturen op geschiloplossing. En in tegenstelling tot de tuchtrechter publiceert de Klachtencommissie ook geen individuele uitspraken, maar schrijft alleen iets over de hoofdlijnen van de uitspraken in haar jaarverslag. De Klachtencommissie hoort geen getuigen en werkt snel: als alles meezit, heeft de klager binnen een half jaar een uitspraak.

'Het is vaste procedure om de partijen  tien minuten de gang op te sturen om te zien of zij het alsnog eens kunnen worden.'

Onbekend en bemind

Als een klacht eindigt in een beslissing of de procedure wordt afgesloten op initiatief van de klager, krijgen de klager en de accountant een vragenlijst toegestuurd. Uit de antwoorden blijkt dat vijfentachtig procent  tevreden is over de manier waarop de klacht is afgehandeld. Twee van de drie klagers ondernemen geen nadere acties; één op de drie neemt vervolgstappen, zoals de gang naar de Accountantskamer of de civiele rechter.

De commissie hoort nogal eens dat accountants de procedure te laagdrempelig vinden en dat klagers er oneigenlijk gebruik van zouden maken. Hoe het ook zij: door goede voorlichting zijn er het afgelopen jaar al heel wat minder klachten ingediend die onvolledig waren of anderszins niet voldeden aan de eisen van de Verordening op de klachtbehandeling.

Het is niet ondenkbaar dat er nog ontevreden cliënten zijn die de weg naar de Klachtencommissie niet wisten te vinden. Hans van Ginkel: "De bekendheid van de Klachtcommissie is nog niet zo heel groot."