Tekst: Joost van Buuren en Chris Knoops

Toezichtsdruk kleinere accountantskantoren

Hoe reageren de kleinere accountantskantoren op de wereldwijde ontwikkeling van een toename van meer controle- en kwaliteitstandaarden? Uit interviews met partners van de kleinere accountantskantoren blijkt dat hoewel de kleinere kantoren van mening zijn dat veel regelgeving niet passend is voor hun beroepspraktijk, ze zich niet actief verzetten tegen deze ontwikkeling. Integendeel, zij proberen zich meer in het debat te mengen en passen de standaarden selectief toe. De paradox is echter dat door de toename van de regelgeving, de marktpositie van de kleinere kantoren steeds verder wordt gemarginaliseerd.

• Durocher, S., Gendron, Y., & Picard, C. (2016). Waves of global standardization: Small practitioners' resilience and intra-professional fragmentation within the accounting profession. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 35(1), 65-88

Onafhankelijk auditcommissies

Hoe onafhankelijk zijn auditcommissies nog indien zij een beloning ontvangen door aandelenopties? Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat auditcommissies vaker onjuistheden in de jaarrekening accepteren, als zij er baat bij hebben. Zo worden door de accountant ontdekte onjuistheden die bij aanpassing er voor zouden zorgen dat een winstverwachting niet gehaald zou worden, vaker niet gecorrigeerd, indien leden van de auditcommissie kortlopende aandelenopties bezitten. Ook in het geval van langlopende aandelenopties zijn er negatieve effecten geconstateerd. De onderzoekers concluderen dat de beloning van auditcommissies met aandelenopties voor agency-problemen kan zorgen.

• Keune, M.B., & Johnstone, K.M. (2015). Audit Committee Incentives and the resolution of detected misstatements. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 34(4), 109-137

Perceptie kwaliteit toegelichte actuele waarde

Is er een verschil in de beprijzing door de kapitaalmarkten van actuelewaarde-informatie die is verwerkt in de jaarrekening versus informatie die alleen is gemeld in de toelichting op de jaarrekening? Zich baserend op Europese beursgenoteerde onroerendgoedbedrijven, stellen onderzoekers dat de beprijzing van actuele waarde van de onroerendgoedportfolio significant lager is, als deze alleen is toegelicht in plaats van verwerkt in de jaarrekening. De onderzoekers stellen dat deze beprijzingsverschillen verklaard kunnen worden doordat kapitaalmarkten de in de jaarrrekening verwerkte actuele waarde meer geloofwaardig achten dan de actuele waarden in de toelichting.

Müller, M.A., Riedl, E.J., & Sellhorn, T. (2015). Recognition versus disclosure of fair Values. The Accounting Review, 90(6), 2411-2447

Markttucht falende accountants

Worden accountants die jaarrekeningen hebben afgetekend waarin later onjuistheden blijken vanwege restatements, ook door de markt getuchtigd? Ja, beweren onderzoekers. Uit hun analyse blijkt een daling van het marktaandeel nadat er restatements bij één van de klanten van de accountant heeft plaatsgevonden. Dit effect blijkt het grootste in markten met een hogere concurrentiedruk. Kortom, zo beweren de onderzoekers, de markt blijkt de accountant te straffen voor een te lage controlekwaliteit.

• Swanquist, Q.T., & Whited, R.L. (2015). Do clients avoid 'contaminated' offices? The economic consequences of low-quality audits. The Accounting Review, 90(6), 2537-2570

Batenlastenstelsel

In 1916, een tijd dat centrale overheden wereldwijd nog uitsluitend op kasbasis begrootten en rapporteerden, stelde de toenmalige minister van Financiën, dr. Anton van Gijn voor een batenlastenrekening op te stellen voor zowel begroting als jaarrekening. Zijn wetsontwerp is destijds niet aangenomen, maar veel elementen ervan zijn nu toch gemeengoed geworden in moderne overheidsbegroting en -verslaggeving. Het onderwerp batenlastenstelsel voor de overheid is nog steeds actueel. De Europese Commissie heeft onlangs voorgesteld dat alle lidstaten het batenlastenstelsel invoeren volgens International Public Sector Accounting Standards, of een nog te ontwikkelen Europese variant daarvan, EPSAS.

• Schaik, F.D.J. van (2016). Een wetsontwerp uit 1916 voor een batenlastenstelsel voor het Rijk. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 90(4): 116-123

Hoe effectief zijn soft controls?

Soft controls zijn belangrijk, maar hoe worden deze concreet toegepast en welke soft controls leiden daadwerkelijk tot een betere beheersing? De auteurs ontwikkelen een raamwerk en laten zien hoe bij een onderdeel van een lokale Rabobank, soft controls een rol spelen bij de beheersing van operationeel risico.

• Wilms, I.R.J., & Ven, A.C.N. van de (2016). Soft controls die het verschil maken. Een case study bij een financiële instelling. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 90(4): 124-136

Kapitaalmarkt sceptisch ten aanzien van synergiën van technologische acquisities

Overname van een beoogd bedrijf met complementaire kennis biedt potentieel voordeel dat op kortere termijn kan worden gerealiseerd. Toch mislukken veel technologisch gedreven acquisities. Analyse toont dat de aandelenmarkt in de periode direct opvolgend aan de aankondiging van een technologische acquisitie niet - zoals verondersteld - voorzichtig, maar ronduit negatief reageert op de aankondiging van een technologische acquisitie. De marktwaarde van de acquirerende partij keldert in directe reactie. Dit doet vermoeden dat de markt sceptisch is ten opzichte van de synergiën die technologische acquisities beogen te creëren.

• Aalbers, H.L., & McCarthy, K.J. (2016). Marktreacties op de aankondiging van een technologische acquisitie. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 90(4): 137-145

Outsiderinterventie succesvol

De bij de outsiderinterventie gebruikte coachingsmethode, appreciative inquiry, is een succesvol instrument voor de organisatieontwikkeling van ondernemingen. De auteur onderscheidt tien mkb-specifieke kenmerken en toont aan waarom snelle en grote omzetgroei van micro- en kleine ondernemingen zo goed mogelijk is.

• Postema, J. (2016). Outsiderinterventie in micro- en kleine ondernemingen in de Nederlandse kantoorvakhandel: Een sterk positief effect op de omzetontwikkeling. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 90(4): 146-157

Hoe presteren franchise-supermarkten?

In welke mate voldoen franchise-supermarkten aan de vijf factoren van high performance-organisaties (HPO): hoge kwaliteit managers, hoge kwaliteit medewerkers, openheid en actiegerichtheid, continue verbetering en vernieuwing, en langetermijngerichtheid?

• Sloot, L.M., Nierop, J.E.M., & Waal, AA.A. de (2016). High performance management bij franchise-supermarkten. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 90(4): 158-166