Tekst: Joost van Buuren en Chris Knoops

Klokkenluidersregeling in accountancy

Wat doe je als je getuige bent van onjuist handelen van een collega-accountant? Op basis van interactieve onderzoeksmethode en interviews hebben de onderzoekers een klokkenluidersprotocol ontwikkeld dat accountantskantoren kan ondersteunen bij het implementeren van beleid ten aanzien van het omgaan met klokkenluiders binnen hun organisatie.

• Alleyne, P., Haniffa, R., & Hudaib, M. (2016). The construction of a whistle-blowing protocol for audit organisations: A four-stage participatory approach. International Journal of Auditing, 20(1): 72-86

Versterkt vertrouwen kapitaalmarkten door toezicht

In dit artikel wordt het effect van toezicht op de kwaliteit van jaarverslaggeving beoordeeld op de kapitaalmarkten. In het onderzoek richten de onderzoekers zich op de effecten van de openbaar gerapporteerde beoordeling van de Amerikaanse toezichthouder (SEC) van de kwaliteit van de toelichting op de actuele waardebepaling in de jaarrekening. Op grond van hun empirisch onderzoek stellen de auteurs dat de onzekerheid van de kapitaalmarkten ten aanzien van de actuele waarde significant verminderd is nadat de SEC een rapport met bevindingen heeft uitgebracht. Deze bevindingen zijn niet alleen van toepassing voor level 1-waardes (marktkoersen zijn beschikbaar), maar ook voor actuele waarden die worden bepaald volgens taxaties (level 2) en op grond van rekenmodellen (level 3).

• Bens, D. A., Mei, C., & Neamtiu, M. (2016). The impact of SEC disclosure monitoring on the uncertainty of fair value estimates. The Accounting Review, 19(2): 349-375

Effecten van tijdsdruk en training

Dit artikel gaat in op de veronderstelde negatieve effecten van tijdsdruk op de kwaliteit van de controle en het mitigerende effect van trainingsactiviteiten daarbij. Op basis van een survey onder 235 accountants in Zweden, stelt de onderzoeker dat tijdsdruk een hogere kans geeft op dysfunctioneel gedrag van de accountant. Tegelijkertijd stelt de onderzoek dat de kans op dysfunctioneel gedrag vanwege tijdsdruk afneemt als de accountant regelmatig cursussen volgt.

• Svanström, T. (2016). Time pressure, training activities and dysfunctional auditor behaviour: Evidence from small audit firms. International Journal of Auditing, 20(1): 42-51

Geschiedenis dubbelzijdig boekhouden

De ontwikkeling van accounting blijft doorgaan en soms is het goed om na te denken over hoe het allemaal begon. In dit artikel wordt beschreven hoe de techniek van het dubbelzijdig boekhouden is ontstaan en hoe het zich heeft ontwikkeld. De auteurs stellen dat het dubbelzijdig boekhouden is ontstaan in het bankiersgilde van Florence en beschrijft welke voordelen het dubbelboekhouden had voor de bankiers.

• Grabner, I., & Speckbacher, G. (2016). The cost of creativity: A control perspective. Accounting, Organizations and Society, 48(January): 31-42

Oordeelsvorming

Door gebruik te maken van interne data van accountantskantoren kunnen we onze kennis vergroten over de vraag of en op welke wijze bekwaamheden van accountants van invloed zijn op de kwaliteit van de accountantscontrole. Op basis van onderzoek uit de gedragseconomie schetst de auteur verschillende ‘biases’ die kunnen optreden bij de oordeelsvorming.

• Bouwens, J.F.M.G. (2016). Auditors: their mindset and their decisions. MAB, 90(10): 385-390

Risicodeling bij pensioenen

In de periode 2009 t/m 2013 is sprake van risicodeling tussen de bij de pensioenregeling betrokken partijen en dragen (ex)werknemer en pensioenfondsen zelf in veel hogere mate bij aan herstel dan de werkgevers. International Accounting Standard IAS 19 sluit onvoldoende aan op de kenmerken van de Nederlandse pensioeninfrastructuur, aldus de auteurs.

• Kevelam, W., Hoeven, R.L. ter, & Laning, A. (2016). Werkelijke risicodeling binnen het Nederlandse pensioenstelsel: een empirisch onderzoek. MAB, 90(10): 391-405

Hoe komt waardering 'goodwill impairment' tot stand?

Calculaties (cijfers) zijn belangrijke hulpmiddelen voor het ondersteunen van beslissingen en voor beheersing gericht op gedragsbeïnvloeding. Maar calculaties zijn niet neutraal. Het is belangrijk om inzicht te krijgen in hoe de cijfers in concrete en vaak complexe situaties tot stand komen en wat hun werkelijke effecten zijn. De auteur toont aan dat waardering van 'goodwill impairment' niet het resultaat is van rationele beslissingen van een controller, maar van een interactieve vertaling in een netwerk van relaties

• Vosselman, E.G.J. (2016). Calculaties in een relatienetwerk: het voorbeeld van ‘goodwill impairment’. MAB, 90(10): 406-411

Positie franchisenemer in franchiserelatie

Wat zijn de mogelijkheden van de franchisenemer om zich te wapenen tegen mogelijk opportunistisch gedrag van de franchisegever? In een theoretisch raamwerk op basis van het risico dat een franchisenemer loopt onderscheiden de auteurs drie typische management controlpatronen.

• Kamminga, P.E., Crom, B., & Willemse, S.M. (2016). Management control in franchiserelaties; het perspectief van de franchisenemer. MAB, 90(10): 412-418

Provisieverbod

Het provisieverbod voor impactvolle financiële producten leidt tot nieuwe verdienmodellen. Samenwerkingsverbanden worden heroverwogen. In een digitale enquête onder assurantietussenpersonen is gevraagd naar de financiële effecten van de invoering van het provisieverbod.

• Kloosterman, A.A.M., & Wagensveld, K. (2016). Invoering van het provisieverbod in de financiële dienstverlening. MAB, 90(10): 419-430

Corporate governance en cultuur

Wat verstaan we onder cultuur? Kan cultuur in een organisatie worden beïnvloed door corporate governance-maatregelen? Kan cultuur überhaupt wel worden beheerst? De auteur legt de beperkingen bloot van de als vanzelfsprekend aangenomen, goed bedoelde, maar tamelijk ineffectieve, instrumentele benadering van de huidige corporate governance-raamwerken. Hij bepleit en geeft concrete aanbevelingen voor een meer realistische en duurzame ecologische benadering.

• Bik, O.P.G. (2016). The governance of a quality-oriented culture - In search of congruence. MAB, 90(10): 431-438