Oud Nieuws (30)

RSV-enquête, accountants en roulatie (1985)

In 1983 ging het scheepsbouwconcern Rijn-Schelde-Verolme (RSV) failliet. Het bedrijf, dat in 1971 mede onder druk van de overheid uit een fusie was ontstaan, werd, om behoud van werkgelegenheid, jarenlang door de overheid met miljarden gesteund maar ging uiteindelijk toch ten onder.

De parlementaire enquêtecommissie die snel daarop werd ingesteld en anderhalf jaar later met haar rapport kwam, hekelde het beleid van de opeenvolgende kabinetten ten aanzien van RSV en het zwakke bestuur van het concern.

Tijdens de enquête kwam ook de rol van de accountant aan de orde. Alhoewel de enquêtecommissie enkele kritische noten kraakte over de jaarrekeningen van RSV, concludeerde de commissie in haar rapport: "Een onafhankelijk accountantsbureau verifieerde en controleerde en heeft zich niet licht van zijn taak gekweten. De Enquêtecommissie heeft dan ook geen reden gevonden de financiële administratie en controle te diskwalificeren".

Wel wees de commissie op de 'zeer betrekkelijke waarde' van de jaarrekeningen in een situatie van instabiliteit en grote risico's, zoals die bij RSV. Voorzitter van de enquêtecommissie Kees van Dijk (CDA) hield zijn gehoor tijdens de algemene jaarvergadering van de Vereniging van Overheidsaccountants op 15 april 1985 dan ook voor dat de rol van de accountant 'uiteraard een cruciale' is, maar dat zijn 'bereik' beperkt is. "Zeker als het er om gaat in de toekomst te kijken en prognoses op hun juistheid te beoordelen."

Maar Tweede Kamerlid Wim Meijer (PvdA) vroeg zich naar aanleiding van de conclusie van de enquêtecommissie tijdens het debat over de RSV-enquête af

"of het beeld voor de externe accountant uiteindelijk toch niet te positief uitvalt. Natuurlijk is het moeilijk voor een accountant prognoses te toetsen, maar na jaar in jaar uit steeds te optimistische verwachtingen -dit is erkend door de leden van de raad van commissarissen -mag men zich afvragen hoe lang een accountant doorgaat met het tekenen van de jaarstukken. De vraag die daarbij opkomt, is of er wellicht een te sterke band kan zijn ontstaan tussen de accountant en de cliënt, dan wel of er van een zekere bedrijfsblindheid sprake zou kunnen zijn geweest."

Een 'verplichte wisseling van accountants' dus, zoals het NIVRA-bestuur de zeer behoedzaam opgeworpen vraag van Meijer vertaalde in een commentaar op de conclusie van de commissie over accountants dat het bestuur op aandringen van de PvdA gaf aan het ministerie van Economische Zaken. De opgeworpen vraag kreeg, voorlopig althans, geen vervolg.

Behalve dan een op verzoek van het bestuur opgesteld 'breed memorandum' van de hand van prof. dr. A.B. Frielink.

Frielink bespreekt de maatregelen die het beroep heeft getroffen om de onafhankelijkheid van de externe accountant te waarborgen, onafhankelijkheid die gevaar zou kunnen lopen doordat de accountant betaald wordt door de gecontroleerde.

In de discussie over onafhankelijkheid wordt volgens Frielink regelmatig gewezen op het gevaar van 'bedrijfsblindheid' naarmate de accountant langer de controle doet bij een onderneming. Hoewel de individuele accountant binnen een kantoor vaak met verscheidene controle-opdrachten belast is en telkens nieuwe opdrachten krijgt, "kan het te lang in dezelfde functie optreden gemakkelijk tot een zekere verstarring leiden, reden waarom sommige accountantskantoren de interne regel hebben ingevoerd dat accountants en verdere staf hoogstens vijf tot tien jaar in dezelfde opdracht zullen fungeren".

Dat levert een efficiency-nadeel op, omdat het nieuwe team moet worden ingewerkt, maar het komt de effectiviteit van de controle wel ten goede, aldus Frielink.

Kantoorroulatie stuit echter volgens Frielink op grote bezwaren.

"Wisseling van accountantskantoor heeft veel grotere efficiency-nadelen. De nieuwe staf moet dan immers zichzelf inwerken en kan niet steunen op de kennis die de staf van het 'oude' accountantskantoor reeds bezat. Zodanige wisseling komt dan ook sporadisch voor en dan uit andere overwegingen dan het vermijden van bedrijfsblindheid. Het zou zeker ondoelmatig en onnodig kostenverhogend werken indien periodieke wisseling van accountantskantoor verplicht zou worden."

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.