De diagnose kortweg, als het gaat om de controle en de omgeving daarvan: het deskundigheidsobject van de accountant is door ICT van gedaante veranderd en de kennis van de accountant is daarmee onvoldoende meegegroeid.

Zo schreef Tuacc-voorman Pieter de Kok op 19 december 2011 op Accountant.nl, al proefballonnend over de toekomst van het beroep: "Uiteraard is de EDP Audit-opleiding geïntegreerd in die tot basisaccountant - maar dat had u wel van mij verwacht."

Inderdaad verwachtten we dat al. Ook gezien wat hij schreef op 17 maart 2011. "Ik denk dat we aan de vooravond staan van een mindshift, waarbij we gaan inzien dat it-auditing en accountancy naar elkaar toe moeten buigen. (...) Het moet mogelijk zijn om accountancy te studeren met it-auditing als specialisme. Een stevige verankering van dit it-vakgebied is gewoon nodig."

Mac van Hilvoorde verwoordde het op 20 juli 2010 niet minder dringend: "Op de dag dat accountants doorhebben dat de bulk van het IT-audit werk tot hun eigen basispakket hoort is er geen plaats meer voor hem. De keuze is verdwijnen of vermenging tot de moderne accountant."

Maar er waren meer noodkreten. Zoals: "Ik constateer dat ICT als huis van de interne controle veel te weinig aandacht krijgt." Dit kwam uit de mond van Kor Mollema, registeraccountant en register-EDP-auditor, general auditor en later adviseur van de ceo bij Fortis, en tevens hoogleraar EDP-auditing aan de Erasmus Universiteit. We schrijven maart 2002, tijdens een rondetafelgesprek in 'de Accountant' over het thema ‘Accountanten ICT'.

2002, dus tien jaar geleden. Maar ook toen was deze discussie verre van nieuw. Mollema zelf in dat rondetafelgesprek: "Ik voer deze discussie al twintig jaar en al twintig jaar hoor ik dezelfde tegenargumenten."

Twintig jaar, vanaf 1982 dus. En die discussie bleef niet beperkt tot een beperkt aantal 'pioniers'. Zie bijvoorbeeld wat Mollema schreef in januari 1995 in het honderdjarig jubileumnummer van 'de Accountant':

"In de acht jaren dat ik lid mocht zijn van de Commissie Automatiseringsvraagstukken (CAV) van het NIVRA, is er heel wat nagedacht en gediscussieerd over de plaats van EDP-audit in en naast de jaarrekeningcontrole. Er zijn artikelen over verschenen, conferenties gehouden etc. De belangrijkste thema's uit de discussies waren:

• Moderne audit zonder EDP-audit?;
• Meer EDP-audit in het NIVRA-onderwijsprogramma?;
• NIVRA en postdoctorale opleiding EDP-audit;
• Registeraccountant met EDP-audit-aantekening."

Dat klinkt een kwart eeuw na dato verrassend eigentijds. Volgens Mollema, die ook refereert aan het door de Rijksuniversiteit Groningen in de jaren zeventig (!) verplicht stellen van de module AO-2 (die zich geheel richtte op de automatisering), heeft de beroepsorganisatie de zaak daarna echter laten verzanden.

Met als resultaat, fictief terugblikkend vanuit het toekomstjaar 2020, een 'tweedeling in auditland', met de RA en RE in een 'LAT-relatie' omdat ze tot elkaar zijn veroordeeld. "Alleen helaas een LAT-relatie met één dominante partner: de register EDP-auditor (RE), met als ondergeschikte partner de registeraccountant EDP-auditor, de aanvullend gekwalificeerde traditionele registeraccountant, de belichaming van een oude variant".

Natuurlijk, we hebben nog acht jaar tot 2020. En over dit onderwerp heeft de redactie van Accountant(.nl) absoluut geen stellige mening. Maar toch, als toeschouwer, de vraag: Is het slechts schijn, of veranderde er in al die jaren inderdaad bijna niets?