Opinie 26 juni 2017

Bezieling is sine qua non voor moed!

Accountants hebben de ambitie om in 2030 nog steeds een relevant beroep uit te oefenen. Kan dat worden bereikt? Zeker weten, maar alleen als het uitgangspunt is dat controle gaat om ‘recht doen aan belangen van mensen’. Deel drie van een reeks over deugden voor accountants: moed.

Waar de accountant door de deugd ‘rechtvaardigheid’ wordt aangespoord zorgvuldig vast te stellen wat voor belanghebbenden nodig is te controleren (het wat), de deugd ‘voorzichtigheid’ de accountant motiveert om dit zo goed mogelijk uit te voeren (het hoe), leidt de deugd ‘moed’ tot daadkracht en volharding. Moed is het gevolg van de bezieling en overtuiging dat het juiste doel wordt nagestreefd. Moed resulteert in durf, in geduld, een rechte rug en het uithoudingsvermogen om doelen te bereiken.

Wanneer is een doel nastrevenswaardig? Dat ligt aan je levenshouding. Waar haal je jouw bezieling vandaan? Wat drijft je in dit leven? Waar kom je ’s ochtends je bed voor uit? Doelen kunnen een rechtvaardiger behandeling van mensen zijn, maar ook het verwerven van macht en geld. Hoewel het ene doel nobeler is dan het andere, zal de overtuiging dat het doel behaald moet worden kracht geven om moedig te handelen. Moed gaat dus om bezieling: wat zijn mijn persoonlijke ambities en drijfveren?

Bedrijven leggen hun ambities vast in ‘missies’. Deze missies zijn te beschouwen als de stip aan de horizon waarop gekoerst wordt. Ze zijn daarmee van niet te onderschatten betekenis. Ter illustratie geef ik de missies zoals verwoord op de websites van de grootste zeven accountantsorganisaties in Nederland:

• “PwC wil bijdragen aan het vertrouwen in de maatschappij en helpen bij het oplossen van belangrijke problemen.”
• EY:  “Building a better working world”
• Deloitte: “to make an impact that matters”
• KPMG: “Inspire Confidence. Empower Change”
• BDO: “heeft de ambitie om de rol van vertrouwde adviseur en onafhankelijke accountant te vervullen voor klanten en de maatschappij.”
• Baker Tilly Berk: “Onze mensen helpen onze klanten, elkaar en de maatschappij op koers naar morgen”
• Mazars: “De passie om iets op te bouwen en het stokje door te geven aan toekomstige generaties.”

Elk van de firma’s beweert dat zij zich hiermee kan onderscheiden van de andere firma’s, dus ook ten aanzien van de controles.

Voor moedig handelen is een bezielingswaardig doel met een duidelijke richting een noodzakelijke vereiste. Nobele, bezielingswaardige doelen in de accountancy hebben te maken met ‘meer financiële rechtvaardigheid’ en ‘verhogen van de kwaliteit van verantwoording afleggen’. Dat de missies van de top-7 accountantskantoren minder concreet zijn ten aanzien van de controle, is te verklaren doordat een groot deel, zo niet het grootste deel, van de omzet bestaat uit non-assurance services. Mogelijk wringt hier de spreekwoordelijke schoen, want welke diensten zijn leidend en waarom: de assurance services of toch de non-assurance services? De belanghebbenden van de controle of toch vooral de betalende cliënt? Of een beetje van beide? Voor bezieling is een duidelijke strategische keuze nodig.

Deze strategische keuze zal ook de ambities ten aanzien van controlekwaliteit beïnvloeden, want de beoogde controlekwaliteit is een doorvertaling van de missie. En omdat bezieling gaat over mensen, is ook controlekwaliteit gericht op mensen. En zodoende is ‘controlekwaliteit een belevenis’. 

Natuurlijk is het goed dat de beroepsgroep streeft naar een algemene definitie van controlekwaliteit, maar uiteindelijk zal elke firma vanuit haar eigen missie tot een definitie van controlekwaliteit moeten komen, met eigen accenten en focus.  Enerzijds is dit nodig om haar missie in deze wereld na te streven en anderzijds om haar medewerkers te kunnen bezielen. Want zonder duidelijke missie is er geen bezieling en zonder bezieling is er geen moedig handelen.