Nieuws 12 april 2022

Pheijffer: 'Alleen feitenrelaas Deloitte naar mondkapjesaffaire is niet genoeg'

Niet de regering, maar de Tweede Kamer had de opdracht moeten geven tot een onderzoek naar de 'mondkapjesaffaire'. En alleen een feitenrelaas door de forensisch accountants van Deloitte is niet genoeg.

Dat stelt hoogleraar Marcel Pheijffer in zijn column in het FD. De Tweede Kamer heeft een controlerende functie, dus had die de opdracht voor het onderzoek moeten verstrekken. Dat benadrukte Kamerlid Pieter Omtzigt ook, na afloop van de recente 'technische briefing' door de onderzoekers van Deloitte.

"Ik vermoed dat de naam van een accountantskantoor nog nooit zo vaak in de Tweede Kamer is genoemd", aldus Pheijffer. "Telkens werd verwezen naar een feitenrelaas dat Deloitte ooit gaat opleveren over de overheidsinkoop van beschermingsmiddelen, waaronder de mondkapjes van Sywert van der Lienden en zijn metgezellen."

"De Tweede Kamer had dat onderzoek dan ook bij de Algemene Rekenkamer kunnen beleggen", schrijft Pheijffer. "Duidelijk is dat er geen enkele noodzaak is om een dergelijk (duur) onderzoek door een accountantsorganisatie uit te laten voeren."

Conclusies trekken

Uit de technische briefing bleek dat de onderzoekers van Deloitte alleen over feitelijke bevindingen gaan rapporteren, zonder daaraan conclusies te verbinden. "Dat is als aan een scheidsrechter te vragen te fluiten voor het vaststellen van een overtreding, zonder dat deze mag bepalen of hij daarvoor een vrije schop of kaart verstrekt. Aan een dergelijke scheidsrechter heb je weinig", meent Pheijffer. "Maar wat hebben we dan aan een feitenrelaas van Deloitte? Te weinig wat mij betreft."

Deloitte kan en mag best conclusies trekken, vindt de hoogleraar. "Kennelijk is Deloitte met de opdrachtgever overeengekomen louter te rapporteren over 'feitelijke bevindingen'. Terwijl het onderzoek ook de vorm had kunnen hebben van een zogeheten assurance-opdracht, waarbij een accountant niet alleen de feiten rapporteert maar ook conclusies trekt."

Die suggestie van Pheijffer levert op social media enige discussie op. "Hou het feitelijk, want daartoe huur je een forensisch onderzoeker in", meent Peter Schimmel op LinkedIn. Pheijffer gaat er van uit dat Deloitte het onderzoek heeft aangenomen als een zogenaamde 4400-opdracht (specifieke werkzaamheden). "Dan rapporteer je louter feitelijke bevindingen", stelt hij desgevraagd. Bij een '3000-opdracht' mogen wel conclusies worden getrokken.

Tijd en kosten

Het Deloitte-onderzoek kost inmiddels veel tijd, vanwege de grote hoeveelheid data en de gevraagde zorgvuldigheid. Dat laatste is belangrijk, aldus Pheijffer in het FD, maar het streven naar volledigheid moet "geen hypotheek leggen op tijdige waarheidsvinding, zeker niet indien de (politieke) kernvragen waar het onderzoek om draait zich uitkristalliseren".

Pheijffer vindt het ook "kinderachtig" dat Deloitte en de regering geen antwoord willen geven op de vraag wat het onderzoek kost. "Dat antwoord bereikt de Tweede Kamer vroeg of laat toch wel." En omdat er om snelheid wordt gevraagd, wordt het nu "qua declareren een verlegging van het rem- naar het gaspedaal".

• FD: 'Deloitte-onderzoek mondkapjesdeal niet zaligmakend'