Ex-topambtenaar Arthur Docters van Leeuwen overleden
Oud-topambtenaar Arthur Docters van Leeuwen, de eerste voorzitter van de AFM, is overleden. Docters van Leeuwen is 75 jaar geworden. Hij overleed in de nacht van vrijdag op zaterdag. Hij was al enige maanden ziek.
Arthur Docters van Leeuwen was een van de bekendste ambtenaren van Nederland, achtereenvolgens actief als hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) en voorzitter van het college van procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie (OM). Vanaf 1999 tot 2007 was hij voorzitter van de Stichting Toezicht Effectenverkeer, de latere Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Tussen 1999 en 2007 transformeerde Docters van Leeuwen de AFM van een kleine stichting tot een toezichthouder van formaat, met ongeveer vijfhonderd voltijdbanen. Met name zijn eerste jaren in Amsterdam gebruikte hij om de AFM smoel te geven als serieuze waakhond. Na zijn tweede periode bij de AFM wilde Docters van Leeuwen voor de VVD de Tweede Kamer in. Hij trok zich terug omdat hij vond dat de partij hem een te lage plaats had gegeven op de kandidatenlijst.
Analyticus, bouwer en puinruimer
Docters van Leeuwen stond bekend als een scherp analyticus, een bouwer en iemand die niet snel over zich heen liet lopen. Na een carrière op de ministeries van Financiën en Binnenlandse Zaken werd Docters van Leeuwen hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de voorloper van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Bij de BVD maakte hij furore als een intelligente, maar ook meedogenloos harde puinruimer. Hij had vooral het vermogen vlijmscherp te analyseren.
In zijn latere functie als procureur-generaal botste Docters van Leeuwen begin 1998 hard met minister van Justitie Winnie Sorgdrager (D66) en kreeg ontslag. Hij wilde niets van een nederlaag weten en ging in beroep. Docters van Leeuwen trok de beroepsprocedure tegen de staat pas in, nadat minister van Financiën Gerrit Zalm hem in 1999 vroeg om de voorganger van de AFM te gaan leiden (de STE). Dat verzoek beschouwde de jurist als eerherstel.
Accountants
Tijdens de hoorzittingen in 2010 naar aanleiding van de kredietcrisis stelde Docters van Leeuwen dat accountants bij hun controle van financiële instellingen "te frivool" waren geweest ten aanzien van het buiten de balans plaatsen van risicovolle producten. Hij verwees daarbij naar een kritisch AFM-rapport over de accountantscontrole bij financiële instellingen.
Al eerder erkende Docters van Leeuwen overigens ook zelf ten aanzien van de kredietcrisis steken te hebben laten vallen. Als toenmalig voorzitter van het Committee of European Securities Regulators (CESR) deed hij "te weinig" met signalen uit de markt, waaronder de vraag van een aantal derivatenhandelaren om meer toezicht.
Fraude
In 2008 werd Docters van Leeuwen, na zijn vertrek bij de AFM, voorzitter van de raad van advies van IRS (Independent Risk Solutions). Hij was in die periode ook voorzitter van Holland Financial Center en research fellow aan de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur.
Met zijn functie bij IRS wilde Docters van Leeuwen bijdragen aan de private bestrijding van fraude en de verbetering van integriteit. "Achteraf is altijd alles simpel. Maar ethische dilemma's presenteren zichzelf nooit met het etiketje: ethisch dilemma. Je moet mensen trainen om dramatische situaties te herkennen. En als dat goed gebeurt, heeft dat wel degelijk effect. Het voorkomt dat mensen met een flexibel normbesef vanuit het grijze gebied de verkeerde kant opgaan”, stelde hij over zijn rol bij IRS in een interview in het magazine De Accountant. Eind 2010 ging IRS alweer failliet.
Dichter
Op 68-jarige leeftijd verrastte Docters van Leeuwen velen nog met een debuut als dichter. In NRC verwees hij daarbij naar de traditie van hoge ambtenaren als P.C Hooft, Constantijn Huygens en Willem de Clerq; allen gezagsdrager én dichter. Hoogleraar Marcel Pheijffer memoreerde in een opinie op Accountant.nl dat Docters van Leeuwen daarbij - anders dan de genoemde gezagsdragers - zowaar 'erotisch dichter' bleek te zijn.
Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en vice-premier stelt in een reactie op Twitter dat Arthur Docters van Leeuwen veel voor BZK heeft betekend. "Ik kende hem als een betrokken, kritisch mens. Ik wens zijn nabestaanden veel sterkte."
Ook vanuit de AFM is gereageerd op het overlijden van Docters van Leeuwen. Volgens bestuursvoorzitter Laura van Geest heeft hij de AFM "als gedragstoezichthouder een vliegende start gegeven" en daarmee "een enorme bijdrage geleverd aan het verbeteren van duurzaam financieel welzijn in Nederland."
Bron: ANP/Accountant